‘Ouderen willen graag de regie over hun leven behouden, zegt Don van Sambeek, initiatiefnemer van het project Zorg voor Later en initiatiefnemer van coöperatieve vereniging Tot uw dienst  in Laarbeek. Het hebben van een goed netwerk is hierbij belangrijk. Daarom ben ik begonnen met het project Zorg voor Later.’ In de dorpskernen van Laarbeek is hij begonnen met het project. Het doel is om ouderen bewust te maken van het belang van het hebben van een netwerk. En ouderen te leren hoe ze in een vroeg stadium hun netwerk kunnen uitbreiden zodat door onderlinge contacten wederzijds hulp geboden kan worden.  Vrijwilligers komen bij mensen thuis en gaan met hen in gesprek over het ouder worden en het sociale leven.  Wie zorgt er voor je als je hulpbehoevend wordt? Hoe ziet je netwerk eruit? Op welke manier kun je je netwerkwerk opbouwen of verder uitbouwen? ‘Bij het ouder worden vallen mensen uit het netwerk weg. Ouderen met een klein netwerk moeten zich realiseren dat ze hun netwerk moeten versterken als dat netwerk krimpt’, aldus Van Sambeek.  

Leunen op de partner

De gemeente Laarbeek, de Seniorenraad, de stichting ViERBINDEN, de Coöperatie Koepel zorgcoöperaties Zuid-Nederland en CZ hebben in dit project samengewerkt. Via een fonds van zorgverzekeraar CZ en de gemeente is het project gefinancierd. Het fonds bestaat inmiddels niet meer. Het project bestaat uit vier pijlers: de bewustwordingscampagne, het opleiden van de vrijwillige netwerk coaches, de huisbezoeken en de netwerkkaart. Ouderen krijgen van de gemeente een brief waarin staat dat ze bezoek kunnen krijgen. Zij beslissen zelf of ze daar op ingaan. De huisbezoeken zijn vooral bedoeld om mensen te informeren, adviseren en activeren. De vrijwilligers, die opgeleid zijn tot netwerkcoach, die de bezoeken afleggen gaan het gesprek aan. ‘De persoonlijke benadering werpt echt zijn vruchten af’, zegt Van Sambeek. ‘Zij praten met de ouderen over het netwerk en stellen vragen. Wie verzorgt de post bij vakanties? En de huisdieren?  Wat zijn de hobby’s?  Met wie kun je een goed gesprek voeren? Wie biedt je een luisterend oor? In het gesprek kijken de oudere en de vrijwillige netwerkcoach samen naar het sociale leven van de oudere. ‘Soms leunen mensen erg op hun partner. Maar wat als die partner wegvalt? Dat is voor sommige mensen een confronterende constatering.’ Samen met de coach vullen ouderen een netwerkkaart in die mensen inzicht geeft in hoe je netwerk eruit ziet en hoe je dat kunt aanvullen. De vrijwilligers ondersteunen de ouderen, geven hen een informatiemap en denken met de ouderen mee.

Verbindingen leggen

De vrijwillige netwerkcoaches hebben een groot netwerk en kunnen mensen in verbinding brengen met elkaar. De dorpen hier kennen een rijk verenigingsleven met veel vrijwilligers. Ook de professionele dorpsondersteuners, die in dienst zijn van de welzijnsorganisatie en participeren in het lokale wijkteam, spelen een grote rol. Zij kennen ook veel mensen en kunnen samen met de netwerkcoaches helpen bij het leggen van contacten tussen mensen.  Van Sambeek geeft een voorbeeld: ‘De dorpsondersteuner hoorde dat een mevrouw uit ons dorp met een klein netwerk zich alleen voelde. Zij heeft haar voorgesteld om eens koffie te drinken met een andere oudere vrouw met een beperkt netwerk. Dat is gebeurd en sindsdien hebben de twee dames intensief en leuk contact met elkaar. Zo simpel kan het soms zijn.’ De netwerkcoaches komen maandelijks bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. De dorpsondersteuner begeleidt deze bijeenkomsten.

Blijven investeren in het netwerk

De gemeente heeft het project in het gemeentelijk beleidsplan Sociaal Domein opgenomen.  De welzijnsorganisatie en de coöperatievereniging “Tot uw Dienst” dragen het verder uit. Zo is continuïteit gegarandeerd. Met zorgverzekeraar CZ is Van Sambeek bezig om het materiaal te digitaliseren.  Ook zijn we in gesprek met een woningcorporatie omdat het in belang van hun huurders is. We kijken nu samen met deze corporatie of we dit project in één van de wooncomplexen kunnen inzetten. Dit project is nooit af.’ De methodiek is overal te gebruiken. De netwerkkaart is door professionals en vrijwilligers ontwikkeld. Zij hebben bestaand materiaal van kennisinstituten Vilans en Movisie gebruikt en omgevormd zodat het van toepassing is op de lokale situatie. Omstandigheden kunnen per gemeente verschillen. Dus iedere organisatie moet het op eigen wijze aanpassen en bijvoorbeeld sommige onderdelen van de methodiek gebruiken. Het project krijgt navolging in  Midden-Brabant,  gemeente Asten en in mijnstreek in Zuid-Limburg Diverse gemeenten zijn geïnteresseerd. Van Sambeek is blij met deze interesse maar waarschuwt gemeenten wel: ‘Het moet van de mensen zelf komen. Draagvlak is belangrijk. Het vergt in de aanloop veel tijd. Het begint bij de vrijwilligers. Zij kennen veel mensen.’ Een andere tip die Van Sambeek graag wil meegeven: ‘Blijven investeren in je netwerk is voor iedereen belangrijk. Ook voor jongeren.’

Meer informatie:

https://www.vierbinden.nl/images/Folder_zorg_voor_later.pdf

https://zorgenz.nl/zorg-voor-later-ben-jij-er-straks-voor-mij/