Restaurant Hoog Vuur, een warme ontmoetingsplek, midden in het innovatieve ontwikkelgebied De Nieuwe Stad op het fabrieksterrein van de voormalige Prodentfabriek in Amersfoort. Wethouder Micheline Paffen-Zeenni van Zorg, Diversiteit en Toegankelijkheid legt uit dat de gemeente “bewust en met compassie” werkt aan een cultuurverandering. ”We gaan van ‘wij bepalen’ naar ‘wat wil de bewoner’. En dat kan ook ‘ongelijk investeren’ betekenen, daar waar achterstanden groot zijn, zodat alle mensen zich goed ondersteund kunnen ontwikkelen.”

Beleid

Karin de Wit, adviseur Wonen en Zorg bij de gemeente Amersfoort geeft inzicht in het concrete transitie- en uitvoeringsbeleid. Dat kent vier vergezichten: voldoende en divers woningaanbod, passende zorg en ondersteuning, inclusieve wijk en samenwerking. ‘Knoppen’ waaraan gaandeweg wordt gedraaid zijn: bewustwording van burgers, eigen kracht burgers, versterking van wijkinfrastructuur, diversiteit aan geschikte woningen en het verpleeghuis van de toekomst.

Cirkels

Karin laat op een kaart van Amersfoort zien waar fysieke ontwikkellocaties in de stad zijn. Binnen diverse woningbouwprojecten in de stad wordt ingezet op geschikte ouderenhuisvesting. “We kijken daarbij ook naar de aanwezigheid van zogenoemde woonzorgcirkels.” Binnen deze ‘cirkels’ wordt bewust gewerkt aan voldoende fysieke en sociale voorzieningen voor ouderen. Daarbij wordt nadrukkelijk gekeken naar wat er al is, zegt Karin. “Het kan ook betekenen dat er al aan een zorgzame buurt wordt gewerkt, voordat de bouw ergens begint.” De kaart laat ook zien dat nog niet in alle delen van de stad woonzorgcirkels zijn. “Bij woningbouw of andere ontwikkelingen bekijken we of er met het toevoegen van voorzieningen alsnog een woonzorgcirkel kan ontstaan.”

Praktijk

Social designer en adviseur sociaal stedelijke vernieuwing voor On(t)roerend Goed, Manon Poliste, werkt in Amersfoort aan het samenbrengen van de systeem- en leefwereld op twee praktijklocaties in de bestaande bouw: in het wooncomplex voor senioren, De Eemgaarde, en in de dorpskern van Hooglanderveen. Bij beide locaties betreft het een domeinverbindende samenwerking met de woningcorporatie Woonzorg Nederland, zorgorganisatie Beweging 3.0, welzijnspartij Indebuurt033 en de gemeente.

Wat goed werkt

Manon is nu een halfjaar bezig op beide locaties. Wat goed werkt is het duidelijke mandaat en de bestuurlijke steun, dat aan de voorkant van de samenwerking is geborgd. Ook noemt ze de organisatie van het strategische kernteam (zonder bewoners) en de operationele, slagvaardige locatieteams met bewoners. Wat verder van belang is, is een ontmoetingsruimte, organisaties die over hun eigen domein durven te handelen, een gezamenlijke casuïstiekbespreking en een bewonersgroep als expertgroep. Als werkzame principes ervaart ze: samen leren en experimenteren; kleinschalig beginnen, groots leren; de leefwereld als vertrekpunt en investeren in samenwerking aan de voorkant.

Waar het schuurt

Hoe positief ook, er zijn ook signalen van waar het schuurt in de praktijk. Een belangrijk punt is daarbij ‘verschil in tempo’. Kleine stapjes vragen soms een ander tijdpad. Correspondeert het tempo van de transitie in de leefwereld op dit vlak met de financiële en organisatorische afspraken in de systeemwereld? Komt het van bovenaf bedachte concept goed overeen met het bottom-up gedachtegoed? Specifiek noemt Manon het (tijdig) verantwoording afleggen voor ontvangen SPUK-DOS-gelden. Toch ziet ze een zichtbare beweging vooruit. Er zijn korte lijntjes gelegd met de bewoners. Bewoners voelen zich gezien en kleine resultaten versterken het geloof in de beweging naar een zorgzame gemeenschap.

Bundelen

Yvonne Witter van ZorgSaamWonen stelt na de presentaties dat veel steden en gemeenten werken aan dezelfde vraagstukken. Zij stelt voor om wat vraagstukken te bundelen en er in breder verband met experts aandacht aan te besteden. Een mooi bruggetje voor het laatste, traditionele onderdeel van deze expertmeeting: het samen nadenken over vorm en inhoud van ZorgSaamWonen in 2026.

Thema’s

Een greep uit de vele suggesties voor thema’s: Inclusie en diversiteit; Wat zijn de consequenties van bevolkingskrimp?; Eenduidige communicatie over regelgeving; Eisen brandveiligheid aanpassen; Maak ruimte om te falen; Informele zorgstructuur; Hoe kom je los van subsidie?; Conceptontwikkeling thuisvoelen in de buurt; Collectief wonen tot aandacht voor doorstroming: aanpak en bespreken van structurele problemen op dit vlak. En, wat kunnen we leren van het buitenland?

Vorm

Ten slotte geven de experts input voor vormen van kennisdelen. Genoemd worden: spelvormen, labs met andere sectoren, studiereizen of een Blue Zone-monitor in toolkits. En er wordt de mogelijkheid genoemd om met een spreker de diepte in te gaan, bijvoorbeeld in webinars of in groepjes tijdens congressen. Yvonne Witter geeft aan dat dit laatste al zal plaatsvinden in de vorm van een eerste, ZorgSaamWonen Congres-post-event, begin volgend jaar. Als laatste kondigt zij de volgende expertmeeting aan: 30 maart 2026, Save the date! We zijn die middag welkom bij Thereca.