Lunchlezing DOS: Zorgaanbod verdubbeld in eerste pilots

Roeli Mossel

Meer inzet uit een informele schil betekent dat je met dezelfde zorgmedewerkers meer mensen kunt helpen. Dat is terug te rekenen naar minder WLZ-uitgaven. Maar dat zou niet het centrale doel moeten zijn, benadrukt Roeli Mossel, bestuurder van de Noord Nederlandse coöperatie van zorgorganisaties, NNCZ, én ZSW-expert. DOS, domeinoverstijgend samenwerken, levert veel meer op. Eind volgend jaar hoopt ze alle maatschappelijke DOS-winsten met data te kunnen staven. Dan kan er, naar zij hoopt, ook een nieuwe DOS-wettekst geschreven worden. Op 6 november hield Roeli Mossel een lunchlezing over inwonerskracht en DOS vanuit de Acquire studio.

Roeli Mossel stond in 2015 aan de wieg van een van de drie eerste DOS-pilots in Nederland, die in Hollandscheveld in de gemeente Hoogeveen. Intussen draaien er in Noord Nederland 19 DOS-projecten in 13 Groningse en Drentse gemeenten. Goed nieuws voor DOS-projecten is dat er deze maand en in mei volgend jaar weer nieuwe DOS-subsidies kunnen worden aangevraagd, tipt Roeli (zie leestips).

Domeinoverstijgend samenwerken betekent ‘de inwoner en de hulpvraag centraal stellen, los van de kaders en financieringssystemen’. Hoewel ze zelf al meer dan overtuigd is van de meerwaarde van DOS, is ze toch niet gerust op de toekomst. “Krijgt het wel voldoende aandacht, want er staat zo weinig over in de verkiezingsprogramma’s en gaat het nu over preventie van (dure) zorg en het vergroten van welzijn, of over bezuinigen op de zorg?”

Wat haar drijft is dat er geen mensen ‘tussen wal en schip terechtkomen’. Met andere woorden: Voorkom dat er om wat voor reden op enig moment (nog) geen professionele zorg beschikbaar is, dus organiseer het zo dat ieder mens met een hulpvraag in alle gevallen geholpen wordt. Hoe je dat doet, toont ze aan met een schema:

“Wat je nu ziet, is een toename van acute opnames”, zegt Roeli. Haar verklaring daarvoor ligt in de overbelaste mantelzorg. Er hoeft maar iets te gebeuren in deze schil of iemand met een hulpvraag moet worden opgenomen. We moeten daarom de groep van mantelzorgers ontlasten en het informele netwerk uitbreiden. Denk aan buren, kennissen, andere mensen in de buurt. Pas daarna zouden professionals in de wijk aan bod moeten komen.

DOS in de eigen organisatie

Domeinoverstijgend samenwerken doet Roeli om te beginnen al op organisatorisch vlak binnen NNCZ. “Wij hanteren geen schotten in onze dienstverlening en ordenen ook niet op financieringsvorm, maar op de hulpvraag.” NNCZ koos ook bewust voor de coöperatie-vorm, waar inwonerinitiatieven lid van kunnen worden en zo letterlijk zeggingskracht krijgen. “Via de Algemene ledenvergadering zijn ze zo mijn baas.” Het is een groeimodel, vervolgt Roeli. “Ik zeg nog vaak tegen de leden ‘wat vinden jullie?’ Maar er is nog geen beter juridisch model dan de coöperatie, om burgerkracht te ontwikkelen.“

Woonzorgvisie

En dan naar DOS in de praktijk. Roeli leert dat je dat doet door steeds de verbinding te zoeken op de kleinste schaal. Is die er niet? Creëer die dan. Mensen voelen zich op de hele kleine schaal van buren, familie en de wijk meer verbonden dan met plannen voor grotere gebieden. Dus maak je als gemeente een woonzorgvisie, kijk dan of de wijken ook gebieden vertegenwoordigen waar mensen zich verbonden voelen.

Resultaten

“Kijk bij iedere zorgvraag niet alleen welke hulp geboden kan worden, maar ook naar wat deze persoon zelf nog kan betekenen voor de gemeenschap. Zo maak je de informele schil groter.” Roeli noemt een typisch voorbeeld dat ze onlangs tijdens een bijeenkomst hoorde van een jonge vrouw, in de veertig, kinderen en een drukke baan. Zij vertelde dat er ook nog eens een groot beroep op haar wordt gedaan om te helpen op school. Uit de zaal kwam het voorstel om ouderen van de dagontmoeting te vragen om een steentje bij te dragen.

Roeli noemt ook een grootschalig DOS-voorbeeld. In Grijpskerk zou woonzorgcentrum ‘De Wierde’ moeten sluiten. Grote onrust was het gevolg. Tegelijkertijd zou er een nieuw dorpshuis gebouwd moeten worden. Het resultaat van burgerkracht in dit dorp was dat de complete begane grond van het zorgcentrum de dorpshuisfunctie kreeg. Zo zijn twee dorpsvoorzieningen samengevoegd in één gebouw ‘De Nieuwe Wierde’ en kon het zorgcomplex worden behouden door een subsidie van 1 miljoen euro voor de buurthuisfunctie (zie leestips). Kom je nu bij het zorgcentrum binnen dan tref je eerst de bibliotheek, een dorpsplein, een restaurant een meerdere zalen voor verschillende verenigingen. Wachtlijsten zijn in dit dorp niet meer aan de orde, zegt Roeli. “Hulp wordt aangepast over alle organisaties heen. En dan kun je als professional op het punt komen dat je moet loslaten en je moet terugtrekken, erop vertrouwend dat als het mis gaat er iemand weer aan de bel zal trekken.”

DOS als maatschappelijk project

Roeli startte in 2015 haar eerste DOS-project met hulp van het VWS-programma ‘Waardigheid en trots’ om te zoeken naar regelruimte (zie leestips). “Ik wilde die ruimte inzetten om tot duurzame inzet van zorg te komen. Wij zien DOS dan ook als een maatschappelijk project. Dat kan wringen met het ministerie dat graag WLZgelden wil verminderen. Ik zie het als een verschil in voor- en achterkant. Als je DOS aan de voorkant behandelt als maatschappelijk project door de burger en de hulpvraag centraal te stellen, dan bespaar je aan de achterkant als vanzelf op WLZ gelden.”

Spelen

Terugkijkend op de pilots stelt Roeli dat het overal leidt tot behoud of herinrichting van voorzieningen. Ook dat het de informele zorg vergroot, er minder professionele inzet nodig is en we veel kunnen leren van inwoners. Bijvoorbeeld door het spel ‘Buurtgenoten’ te spelen, zegt Roeli. Dit spel is met Kennisland ontwikkeld om het gesprek over zorgzaam samenleven te starten (zie leestips). Bij iedere beurt wordt een vraag gesteld over de toekomst in een straat, wijk of dorp. “Let dan eens op de antwoorden die worden gegeven en vraag: ‘Zou dat hier ook een oplossing kunnen zijn?’. Zo ja, zoek dan contact met een ‘geaccepteerde leider’ in de wijk. Vraag daarvoor gewoon naar wie je moet gaan als je iets wil organiseren.”

Tot slot

Resumerend stelt Roeli dat het bij domeinoverstijgend samenwerken – ondanks de vele inspirerende voorbeelden en aantoonbare positieve effecten - keer op keer vaak kleinschalige trajecten betreft die ook keer op keer veel geduld en een lange adem vergen. Daarom is ze blij dat er weer DOS-subsidies worden verstrekt waarin nog sterker kan worden aangetoond dat je met DOS veel meer bereikt dan alleen financieel voordeel op de WLZ. Er ligt nu een conceptwetsvoorstel waar we niet blij mee zijn, zegt ze. “We hopen op een betere wet die over meer gaat dan alleen het beperken van WLZ-uitgaven. Daarom haar laatste advies: ‘Praat niet langer over DOS, maar ga het doen en doe het gewoon’.

Leestips

Ook interessant / voor u geselecteerd

Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid in huis?
4 februari 2025

Waar de begrippen wonen en zorg elkaar raken, is het de vraag hoe de veiligheid is geregeld. En wie daarvoor de…

Lees Verder »
Gemeente Amstelveen: ‘Werken vanuit vertrouwen’
21 januari 2025

ZorgSaamWonen-partner gemeente Amstelveen werkt met urgentie aan meer woningen en…

Lees Verder »
Kwaliteit toevoegen: meer welzijn, zingeving en veiligheid
17 januari 2025

Is het noodzakelijk om naar een verpleeghuis te gaan, als er thuis voldoende ‘veilige vrijheid’ kan worden…

Lees Verder »
Actualiteitencollege Wonen en Zorg: Volkshuisvestingprogramma uitgelegd
14 januari 2025

Duizelt het je ook? Het Rijk, provincies en gemeenten werken aan volkshuisvestingsprogramma’s waarin ook zorg…

Lees Verder »
80 jaar vrijheid: het belang van inzet voor elkaar
10 januari 2025

In 2025 viert Nederland 80 jaar vrijheid! Deze mijlpaal herinnert ons aan een lange…

Lees Verder »
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving 2025
7 januari 2025

Het kleine wint aan waarde…

Lees Verder »
Luister je wijs!
30 december 2024

Eindig het oude jaar en begin het nieuwe jaar goed door je kennis te verrijken. ZorgSaamWonen raadt je de…

Lees Verder »
Elkaars taal spreken in wonen en zorg gaat niet vanzelf!
23 december 2024

Beluister nu de vierde en laatste aflevering van de podcastserie 'Spraakverwarring in wonen, welzijn en zorg'…

Lees Verder »
Podcast over activeren van senioren in de serie 'Spraakverwarring in wonen, welzijn en zorg' met Wilma Dirken en Leo Bisschops
9 december 2024

Beluister nu de derde aflevering in een nieuwe serie podcasts van ZorgSaamWonen in samenwerking met Het Juiste…

Lees Verder »
Als we dat hadden geweten: interviewbundel over tien jaar decentralisaties
4 december 2024

Deze week verschijnt de bundel 'Als we dat hadden geweten. Naar een beter lokaal sociaal domein' dat gaat over…

Lees Verder »
Met zorg investeren in de toekomst
3 december 2024

Het aantal ouderen met een zorgindicatie stijgt tot 2040 explosief. Hierdoor dreigen zij in de problemen te…

Lees Verder »
De hoogtepunten van ZorgSaamWonen
28 november 2024

Het is feest, want ZorgSaamWonen bestaat vijf jaar. In ons nieuwste Digimagazine…

Lees Verder »
Vijf jaar ZorgSaamWonen: digimagazine #3
25 november 2024

Het is vandaag, 25 november 2024, een bijzondere dag. We vieren namelijk het 5-jarig jubileum van ZorgSaamWonen…

Lees Verder »
Podcast over regionale samenwerking in de serie 'Spraakverwarring in wonen, welzijn en zorg'
25 november 2024

Beluister nu de tweede aflevering in een nieuwe serie podcasts van ZorgSaamWonen in samenwerking met Het Juiste…

Lees Verder »
Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn
18 november 2024

De provincie Brabant is - mede op initiatief van enkele maatschappelijke organisaties - gestart met het ‘…

Lees Verder »
Nieuwe podcastserie: Spraakverwarring in wonen, welzijn en zorg
11 november 2024

Beluister nu de eerste aflevering van een nieuwe serie podcasts van ZorgSaamWonen in samenwerking met Het…

Lees Verder »
Woonzorgcommissies als hulpmotor voor Community-care
24 oktober 2024

In iedere beweging draait een motor. Deze geeft energie die nodig is om de gedachtevorming verder te helpen. En…

Lees Verder »
De zorg van morgen
2 oktober 2024

In Nederland wonen steeds meer oudere mensen door demografische ontwikkelingen. Onder hen stijgt bovendien het…

Lees Verder »
‘Intrinsiek gedreven om de wereld mooier te maken’
1 oktober 2024

Tijdens het ZorgSaamWonen Congres 2024, aanstaande woensdag en donderdag in Den Haag, kun je kennismaken met…

Lees Verder »
Placemaking: van ruimte naar betekenisvolle plek
24 september 2024

Placemaking, een term die in de gesprekken met organisaties uit de community van…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.