Hoeveel mensen zorgen in Nederland voor een familielid of andere naasten? Welke hulp bieden deze mantelzorgers? En hoeveel mensen bieden vrijwillige zorg? Movisie zette de feiten en cijfers op een rijtje. 

Bron: Movisie

Informele zorg
Informele zorg bestaat uit mantelzorg en vrijwillige zorg. Het gaat om het vrijwillig en onbetaald verlenen van zorg of ondersteuning aan mensen met fysieke, verstandelijke of psychische beperkingen. Zorg en ondersteuning kan gaan om persoonlijke verzorging, huishoudelijke hulp, vervoer, administratieve hulp of emotionele ondersteuning. 

Verschil mantelzorg en vrijwillige zorg 
Bij mantelzorg gaat het over zorg voor een familielid of een lid van het huishouden. Er is een relationeel verband. Vrijwillige zorg is hulp verleend door vrijwilligers, vanuit een georganiseerd verband. Tussen de vrijwilliger en de hulpvrager is vooraf meestal geen relatie. Het begrip vrijwillige zorg is breder dan alleen ‘zorg’, waarbij je snel denkt aan medische en persoonlijke verzorging. Het gaat nadrukkelijk ook om hulp of ondersteuning. Denk aan maatjesprojecten of het boodschappen halen voor een buurman.

Aantal mantelzorgers en zorgvrijwilligers 
Cijfers uit 2016 laten zien dat 32% van de Nederlanders mantelzorg verleent aan anderen, dit zijn omgerekend ongeveer 4,4 miljoen mensen. Hiervan is 5% naast mantelzorger ook vrijwilliger binnen zorg en ondersteuning. Nog eens ongeveer 550.000 mensen zijn geen mantelzorger, maar wel vrijwilliger binnen zorg en ondersteuning.

Kenmerken van mantelzorgers:

• 17% van de mantelzorgers helpt langdurig en intensief (langer dan drie maanden en meer dan acht uur per week). Dit komt neer op ongeveer 750.000 mensen.
• Bijna 2 miljoen mensen combineren hun werk (12 uur per week of meer) met het geven van mantelzorg.
• Een op de vijf scholieren groeit op met een langdurig zieke naaste en ongeveer 3% geeft hierbij zelf intensieve hulp. (meer over jonge mantelzorgers)

Welke hulp geven mantelzorgers? 

• 77% gezelschap of emotionele steun.
• 53% Ondersteuning bij vervoer.
• 50% Meegaan naar medische hulp, zoals het ziekenhuis of de huisarts.
• 45% Hulp in het huishouden.
• 40% administratieve hulp of het coördineren van zorg die nodig is. 
• 20% verzorging.

Kenmerken zorgvrijwilligers
Belangrijk om te weten is dat ongeveer de helft van de vrijwilligers in zorg en ondersteuning zelf ook mantelzorger is. Ook geeft 15% van de zorgvrijwilligers aan ook in de zorg te hebben gewerkt.

• 6 op de 10 vrijwilligers in de zorg en ondersteuning is vrouw (4 op de 10 is man)
• De meeste vrijwilliger zijn tussen de 55 en 64 jaar oud
• 23 procent van de vrijwilligers in de zorg en ondersteuning werkt daarnaast nog 32 uur per week of meer.

Vrijwilligers in de zorg of ondersteuning doen dit vanuit verschillende organisaties. Je kan hierbij denken aan vrijwilligersorganisaties, via zorginstelling, maar ook religieuze organisaties zoals de moskee en de kerk. Daarnaast zijn er ook vrijwilligers die dit niet in georganiseerd verband doen. 16 procent geeft aan zich in te zetten in twee of meer instellingen.

Welke hulp geven zorgvrijwilligers?
Vrijwillige zorg omvat een breed scala van hulp en ondersteuning aan jong tot oud. Voorbeelden zijn projecten die worden gecoördineerd door verschillende (vrijwilligers)organisaties die vrijwilligers en deelnemers, vaak een specifieke doelgroep, met elkaar in contact brengen, zogeheette maatjesprojecten. Een andere vorm respijtzorg. Dat is zorg waarbij tijdelijk de volledige zorg overgenomen wordt van de mantelzorger.