'Met verhalen vorm je de wereld'

Het recente essay van Rijksbouwmeester Floris Alkemade ‘De toekomst van Nederland’ is een inspiratiebron voor Bas Liesker, architect bij Heren 5. Liesker licht zijn fascinatie voor het essay toe: ‘Alkemade schrijft dat we allemaal verhalenvertellers zijn. En dat we met verhalen de wereld kunnen veranderen. Daar geloof ik zelf ook enorm in. Kijk, de overheid trekt zich terug en laat de huisvesting voor een groot deel aan de markt over. Wij moeten daar een verhaal tegenover stellen. Wij, architecten, kunnen dit maar anderen ook dus is het mooi om met elkaar een goed verhaal neer te zetten.’ Dat heeft Liesker gedaan. Hij heeft een aantal jaar geleden uitgebreid onderzoek gedaan naar woonwensen van ouderen in de stad. Hij heeft met talloze ouderen gepraat en hen mee laten denken over de vraag hoe zij gelukkig oud kunnen worden in de stad.  Alle gesprekken hebben geleid tot interessante en bruikbare inzichten. Zij zijn gebundeld in het boek ‘Stadsveteranen.’

Gelukkig oud worden
Liesker ziet op basis van de gesprekken met ouderen acht kansen om gelukkig oud te kunnen worden in de stad:

1. Maak de stad goed beloopbaar.
2. Zorg voor goede culturele voorzieningen.
3. Veiligheid is een ruimtelijke kans: stadsveteranen houden van omsloten omgeving, maar niet per sé hofjes (klef!).
4. De kracht van de grijze buurteconomie: benut deze want stadveteranen zetten graag hun levenservaring in.
5. Een gebouw met een aanleiding: zorg voor een plek die aanleiding geeft elkaar tegen te komen en contact te maken.
6. Stadsveteranen wonen graag gemixt.
7. Stadsveteranen wonen liever iets hoger.
8. Een seniorenwoning kan klein, maar een senior wil wel ruimte om zich heen.

Friends-concept
Tot zijn grote vreugde hebben AM en Woonzorg Nederland het concept Stadsveteranen omarmd. En kan hij dit in de praktijk gaan toepassen. Samen met AM ontwikkelt Heren 5 en Woonzorg Nederland in het Amstelkwartier woningen voor stadsveteranen. Hij weet zeker dat er belangstelling voor is. Liesker: ‘Ouderen redeneren vaak vanuit eenzaamheid en veiligheid. Ze hebben koudwatervrees als het om verhuizen gaat. Toch zijn er genoeg ouderen die de stap willen nemen. Wij hebben goed naar hun wensen geluisterd. Veel stadsveteranen willen niet alleen wonen maar ook iets doen voor een ander. We gaan samen met Woonzorg Nederland en AM in het Amstelkwartier het Friends-concept aanbieden.’ Bewoners delen een appartement, net zoals in de beroemde serie Friends. Ze sluiten een drie-partijen contract met elkaar: de verhuurder en de huurders. ‘Voor ouderen is het makkelijker de stap te nemen als je dit met zijn tweetjes doet. Maar niet iedereen wil dit, dus zorgen we ook voor andere appartementen waar je alleen kunt wonen.  Er komen grote en kleine appartementen.’

Terloopse ontmoetingen
In het gebouw is veel aandacht voor terloopse ontmoetingen. Dat willen ouderen graag en vindt Liesker zelf ook belangrijk omdat eenzaamheid volgens hem een groot probleem in onze samenleving is. De ‘verkeersruimte’ wordt zodanig ingericht dat bewoners elkaar op laagdrempelige wijze kunnen tegenkomen en een praatje kunnen maken. Dus komen er brede galerijen en een ruime hal waar je als je de lift uitkomt makkelijk een kletspraatje kunt maken. ‘Er komt ook een wasruimte, de wasbar,  want als je de was opvouwt kun je makkelijk een gesprek voeren. En een moestuin, een binnentuin, logeerkamers. O ja, en bij de entree komt ook veel reuring.’

Een beweging
Liesker en zijn collegae bij Heren 5 willen van Stadsveteranen een beweging maken. En vanuit empathie redeneren. Er is interesse in het concept Stadsveteranen in andere steden maar ook in dorpen. ‘Stadveteranen lopen tegen dezelfde dingen aan als dorpsveteranen.’ Het blijft volgens Liesker van belang om zowel in steden als in dorpen samen met ouderen woonconcepten te ontwikkelen om aan te sluiten bij de wensen van de diverse groepen. Liesker vindt het betrekken van ouderen bij het ontwerp belangrijk, ook in deze corona-crisis zoals bij de inrichting van openbare ruimte. ‘Let op brede stoepen,  maar ook op  grote gemeenschappelijke ruimten. Natuurlijk redeneren veel mensen vanuit de economie maar dat is niet altijd wenselijk. Terloopse ontmoetingen zijn zo belangrijk dus beknibbel niet teveel op de ruimte want anders maak je die ontmoetingen niet mogelijk. ‘

Beschaving
Alkemade benadrukt in zijn  essay ook de bijdrage die ouderen aan de maatschappij leveren. Dat spreekt Liesker enorm aan. ‘Van de stadsveteranen heb ik geleerd dat ouderen veel bijdragen aan de maatschappij en dat ook willen. Zij willen zelf ook blijven leren. Ik vind het van belang dat iedereen zich kan blijven ontwikkelen. Ik doe dat zelf ook: ik ben naast architect inmiddels ook buurtbakker geworden. En vind het fantastisch dat ik dat vak nog niet zo lang geleden heb geleerd. Ik vind de combinatie van architectuur en brood bakken erg leuk. En er is nog iets dat Liesker aansprak in het essay van Alkemade. ‘In het essay haalt hij het gedachtegoed van filosofe Simone de Beauvoir aan. Zij schreef dat men de graad van beschaving van een samenleving kan afmeten aan de manier waarop ze omgaat met haar ouderen. Dát is zo waar. En ik vind dat we met elkaar ouderen de plek moeten bieden die zij verdienen.’

Verbindingsfestival
Bas Liesker is één van de sprekers bij de ronde tafel over ouder worden in de stad, dat onderdeel is van het Verbindingsfestival: een gratis online evenement waar 2000 kennispartners samenkomen. Meer informatie over dit gratis Verbindingsfestival vind je op de website.