In de zomermaanden besteedt ZorgSaamwonen aandacht aan buitenlandse projecten die ons in Nederland kunnen inspireren. In deze aflevering staat de Telecare en ondersteuning in de provincie Barcelona centraal.

Hulp voor kleine gemeenten
Gemma Parera werkt als adviseur Gelijkheid en Sociale duurzaamheid bij de provincie Barcelona. De provincie ondersteunt alle gemeenten in de provincie bij het uitvoeren van de lokale sociale voorzieningen. Alleen de gemeente Barcelona valt niet onder het werkgebied van de provincie. Er zijn veel kleine gemeenten in het werkgebied. Het doel van de provincie is om het serviceniveau meer gelijk te trekken. Met name de kleine gemeenten hebben de hulp van de provincie hard nodig. De provincie heeft veel programma’s lopen zoals bewustwordingscampagnes, training van lokale professionals, kwaliteitsmonitoring van thuiszorg en community care in de provincie, ondersteuning van programma’s voor sociale innovatie, mantelzorgondersteuning en een speciaal zorgprogramma voor eenzame ouderen waar ze voor ons wat dieper op ingaat.

Netwerken smeden tegen eenzaamheid
‘We zien in kleine gemeenten dat er nog sterke familiebanden zijn en zorg veel binnen de familie geleverd wordt maar in grotere gemeenten valt de steun van families weg. Door de hoge jeugdwerkeloosheid trekken jongeren weg en stichten elders een gezin. Ons programma is er op gericht om het netwerk van ouderen te versterken door andersoortige lokale banden te helpen smeden’, ligt Gemma toe. ‘We starten met een huisbezoek aan ouderen die mogelijk eenzaam zijn. Na het huisbezoek wordt er een persoonlijk ondersteuningsplan gemaakt. In dit plan kijken we heel breed wat iemand zou willen; sport, ontspanning, activiteiten. Mensen krijgen een coach als dat nodig is die met hen meegaat als de drempel hoog is. Ook regelen we zo nodig vervoer. We organiseren zelf activiteiten maar buurtgenoten kunnen ook zelf initiatieven opzetten. Populair zijn leesclubs, wandelen, training in digitale vaardigheden en samen koffiedrinken.’ Het gesprek en het maken van een plan is werk van een professional. De gestandaardiseerde vragenlijst (met de eenzaamheidsschaal van De Jong-Gierveld!) zit bij de documentatie. De provincie  besteedt deze opdracht aan en welzijnswerkers voeren dit lokaal uit. Het programma loopt nu in zes gemeenten en wordt de komende jaren uitgebreid. Het programma is niet voor iedereen geschikt. Voor mensen met dementie of mensen met psychische problemen zijn vaak andere interventies nodig.

Woningverbetering
Pep Munoz is manager Social Services bij de provincie Barcelona. Hij schetst de uitdagingen waar Spanje/Catalonië voor staat op sociaal gebied. ‘We zijn een arm land met een mediterraan zorgsysteem net als Portugal, Italië en Griekenland. Familie is de basis van de zorg voor ouderen en traditioneel zijn dan vooral de vrouwen de zorgverleners. Zij moeten én werken én voor hun (schoon)ouders zorgen. Veel van hen zijn overbelast. Huisvesting is een groot probleem. Veel mensen zijn hun baan kwijt geraakt door de lockdown. We hebben een programma om te voorkomen dat mensen hun huis kwijtraken. Voor ouderen geldt dat ze zolang mogelijk thuis willen blijven wonen maar dat de huizen niet geschikt zijn. Veel van de woningvoorraad is in de jaren ’50 gebouwd. Appartementen zijn slecht toegankelijk en hebben alleen een bad. We hebben een programma om toegankelijkheid, de badkamer en keuken te verbeteren. We ondersteunen de gemeenten bij de economische en technische uitvoering van deze programma’s. Een belangrijk onderdeel is het bieden van Telecare. Hiermee zijn we voorloper in Europa.’

Telecare als voorzorg
Rosalía Alonso is bij Tunstall Account Director in Spanje en verantwoordelijk voor de dienstverlening aan de provincie Barcelona.  Ze vertelt de successtory van Telecare in de provincie Barcelona. Sinds 2005 is het aantal gebruikers gegroeid van 800 naar 91.000 in 2021. Het streven is om in 2024 105.000 gebruikers te hebben. Van de gebruikers is 74% vrouw en 90% is 75-plus. Bij de zorgcentrale werken zo’n 50 centralisten per dienst, in totaal zo’n 100 mensen waarbij aanvullend 150 ambulante medewerkers (die huisbezoeken afleggen). Een medische opleiding is niet noodzakelijk. Mensen worden continu opgeleid vanaf dag één. Naast de centrale zijn er 16 mobiele units die opvolging kunnen geven aan een alarm. Daarnaast wordt ambulance, politie of brandweer ingeschakeld, indien nodig. In Nederland kennen we hoofdzakelijk een reactief model bij alarmering. De persoon die alarmeert drukt zelf op de knop als er iets aan de hand is. In Barcelona wordt afhankelijk van het risicoprofiel van de gemeente ook proactieve monitoring ingezet. Bij warmte worden mensen gebeld met de vraag of ze genoeg drinken, bij gladheid krijgt iemand die moeilijk loopt een seintje etc. Ook kunnen in de thuissituatie sensoren toegepast worden die beweging detecteren.  Een volgende stap waarop wordt voorgesorteerd is om met alle data die verzameld wordt nog meer te kunnen voorspellen wanneer er een risico bestaat bij een gebruiker en daarop te anticiperen.

Succesformule
De nauwe samenwerking tussen de provincie, de gemeentes en de leverancier van techniek heeft in grote mate bijgedragen aan dit succes. Er is geen versnippering zoals in Nederland met verschillende systemen naast elkaar. Door de schaal is het systeem efficiënt en is er ruimte voor innovatie. Esther noemt nog twee succesfactoren. Er is langjarige politieke steun, al vanaf 1994 is er aandacht voor telecare. Ook is het effect van telecare aangetoond door wetenschappelijk onderzoek én is de klanttevredenheid hoog.

ZorgSaamwonen bezocht de provincie Barcelona in november 2021 in het kader van de Masterclass Wonen en Zorg van Coincide. Vanuit Nederland is er veel belangstelling voor het model. Vanuit WDTM de brancheorganisatie voor zorgtechnologie in de care, is op hetzelfde moment ook een afvaardiging aanwezig.