De afgelopen maanden lieten zien dat er veel verschillen zijn in wat ouderen kunnen, willen en doen. Naar aanleiding van een advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving over de derde levensfase: De derde levensfase, het geschenk van de eeuw, schreef Bert van de Wijdeven hier een blog over op de website van RVS. 

Bron: Raad RVS

Verschillende partijen met verschillende motieven
Het is zinvol om ook aandacht te hebben voor de kraan - de actieve en vitale ouderen in de derde levensfase, en niet alleen maar voor het dweilen - de kwetsbare en afhankelijke ouderen in de vierde levensfase. Maar een gerichte benadering van de derde levensfase heeft momenteel nog iets ongemakkelijks. Zitten deze vitale mensen wel te wachten op zulk beleid? Wie moet daarin het initiatief nemen? Wanneer wordt het bemoeizuchtig? De betrokken partijen draaien samen om deze hete brij heen. Ieder met hun eigen motief.

Voorkomen van politieke doodzonde
Gemeentes en andere overheden besteden naar mijn mening de beschikbare middelen liever aan kwetsbare mensen met een concreet probleem, dan aan preventie. Stel je voor dat het misgaat in die laatste levensfase en het geld blijkt besteed aan de fase daarvoor, waar men minder problemen heeft en van het pensioen aan het genieten is. Dat zou een politieke doodzonde zijn.

Uitvoerende instanties: zoeken naar behoeften
De uitvoerende instanties in zorg, welzijn en wonen worstelen met het bereiken van de doelgroep. Logisch, want vanuit een zorgomgeving bereik je geen mensen zonder zorgen. Deze instellingen zoeken naarstig naar een behoefte of wens waaraan zij invulling kunnen geven. Als Steve Jobs destijds een behoefteonderzoek had gedaan naar de smartphone, zouden we nu nog met de Nokia 3310 bellen.

Genieten zonder verplichtingen 
En als laatste: het motief van de burger zelf. Net gestopt met werken en eindelijk zonder bemoeienis en verplichtingen. Die wil genieten en ziet wel waar het schip gaat stranden. Dat is jammer, want dat ‘stranden’ hangt deels af van het lot, maar grotendeels juist van de keuzes die men maakt in die derde levensfase. Het besef dat het oude verhaal van ‘lekker uitdrijven’ niet meer opgaat en dat ze zelf de regie moeten behouden, dringt maar heel langzaam door.

Effect = inhoud x acceptatie
De wet van Maier is hierbij actueel. Het houdt in dat een impuls tot verandering effect heeft vanwege de inhoud én vanwege de acceptatie. Wat de inhoud betreft zit het met de inspiratie-agenda van de RVS goed. Wat betreft de acceptatie zal men rekening moeten houden met de hierboven geschetste hete brij. Er is veel informatie en inspiratie nodig om de burger in de derde levensfase te prikkelen om in beweging te komen. Dat het uiteindelijk gebeurt staat vast. Niet alleen omdat het moet, maar ook omdat het leuk is om te doen.

Veelbelovende toekomst
Mijn verwachting is dat de babyboom- en de x-generatie de derde levensfase geleidelijk aan een ander karakter zullen geven. Men zal op tijd keuzes gaan maken over wonen, veiligheid en mobiliteit en veel bewuster met voeding en leefstijl omgaan. Sociale netwerken zullen beter en bewuster worden onderhouden. Men zal intensiever participeren in de maatschappij en zich veel bewuster voorbereiden op later. De vraag is echter: hoe lang laat dit nog op zich wachten? En vooral: hoe kunnen we deze beweging versnellen?