Het geluk van Vlaardingen: eeuwige vlammetjes

Kees Penninx van bureau ActivAge, en daarnaast expert van het platform ZorgSaamWonen, schrijft over gemeenschapsvorming in een 55+ wooncomplex van ouderen. Midden in de Coronacrisis van 2020 verrijst aan het Vlaardingse Erasmusplein uit het niets een bruisende 55+ woongemeenschap. Voor 74 senioren, variërend in leeftijd van 55 tot 92 jaar, gaat een ultieme woondroom in vervulling. Hoe is dat mogelijk? Je leest het in dit blog. Een verhaal in vier delen over gemeenschapsvorming, senioren-woongeluk en omzien naar elkaar in de 1,5 meter samenleving. Vandaag deel 4: eeuwige vlammetjes. 

Bron: Kees Penninx, ActivAge

Spontane acties
Even lijkt Corona de grote spelbreker, maar dankzij versoepelingen tijdens de zomer van 2020 grijpen bewoners hun kansen. Aangestoken door het enthousiasme van de initiatiefgroep en de gespreksgroep, ontstaan diverse spontane bewonersacties, zoals enkele tuinfeesten, een plantenbak-actie, een ideeënbus, een minibieb, een verjaardagskalender en zelfs een schoonmaakploeg voor het ontsmetten van de centrale ruimten. De hiervoor benodigde schoonmaakmiddelen worden gratis ter beschikking gesteld door woningcorporatie Waterweg Wonen.

Contact met de buurt
Zo zijn we flink op weg. Volgens de definitie van Studio BRUIS is een sociaal vitale woongemeenschap te herkennen aan vijf indicatoren:

1.       bewoners kennen elkaar;
2.       voelen zich verbonden voelen met elkaar;
3.       verlenen elkaar praktische hand- en spandiensten;
4.       doen mee aan activiteiten;
5.       organiseren zelf ook activiteiten.

Terugkijkend op het geheel zien we dat er op alle indicatoren flink meters zijn gemaakt. Het vuur blijft branden! Eén punt lijkt wat onderbelicht: contact met de buurt. De ‘Erasmussen’, zoals de bewoners zich inmiddels noemen, willen geen naar binnen gekeerde enclave zijn zonder contacten met de buurt. Met spijt in het hart hebben enkele ‘uithuizige’ clubs voorzichtigheidshalve hun activiteiten buitenshuis opgeschort. Zoals de uit-etenclub, de sportclub en de museumclub; deze komen als gevolg van Corona vooralsnog niet in de actiestand.

Ondanks deze moeilijke omstandigheden is op allerlei manieren overbruggend contact met de buurt gelegd. Zo is tijdens een wijkwandeling (zie deel 2) en een reeks van vijf gespreksbijeenkomsten (zie deel 3) onderzocht hoe de startende woongemeenschap de brug naar de buurt kan slaan. Complexbewoners zijn immers ook buurtbewoners. In de buurt kun je halen én brengen. Omdat de Erasmussen barsten van het talent en in korte tijd een sociaal veerkrachtige groep zijn geworden, kunnen ze écht iets betekenen voor hun buurtgenoten. Voor de Vlaardingse Westwijk, een buurt met veel lage inkomens, is dat een welkome verrijking. Een mooi voorbeeld is de Erasmus papierprikgroep. Heel concreet en zichtbaar draagt deze club bij aan een schone, hele en veilige buurt. Duimen van passanten gaan omhoog; er worden praatjes aangeknoopt: “Ach zijn júllie die bewoners van dat nieuwe flatgebouw?” Als blijk van waardering bezorgt de nabijgelegen Super alle bewoners van het wooncomplex een pakketje met lekkernijen.

Sociale kaart
Ook heeft een groepje bewoners een begin gemaakt met het inventariseren van instellingen, organisaties en bewonersinitiatieven in de buurt. Wat is er allemaal te doen op het gebied van gezondheid, welzijn, ontmoeting, sport, enzovoort? Het inkleuren van de sociale kaart is een vast onderdeel van de BRUIS methode. Die ziet uitwisseling met de omliggende buurt als een kenmerk van een krachtige woongemeenschap. Er zijn plannen om contact te leggen met de scholen, waar diverse Erasmussen zich verdienstelijk kunnen maken als voorleesopa’s en -oma’s, oversteekhulpen en groene adviseurs in de schooltuintjes. De initiatiefgroep sluit zich aan bij het regulier buurtoverleg van initiatieven in de Westwijk. Zo zetten de Erasmussen zich stap voor stap op de sociale kaart van de Vlaardingse Westwijk.

Consolidatie: van idee naar verhaal
In deze blogreeks hebben we gezien hoe de Erasmussen het centrale idee ‘omzien naar elkaar’ vorm hebben gegeven in een daadwerkelijk gepraktiseerd woonverhaal: het verhaal van appartementencomplex Erasmusplein. Een wooncomplex waar veel te doen is, waar het gezellig is, waar mensen elkaar kennen en naar elkaar omzien en waar iedereen een steentje bijdraagt, binnen én buiten de eigen gemeenschap. In een eigen Manifest leggen de Erasmussen vast wat samen ouder worden in een woongemeenschap voor hen betekent. Daarbij baseren ze zich onder meer op uitspraken van bewoners tijdens de laatste bijeenkomst van de gespreksgroep, begin september 2020.

Organisatievorm
In de laatste fase van het project – ruim een jaar na de start – krijgt de ontwikkelde bewonersbeweging meer structuur. Eind november 2020 draagt de initiatiefgroep het stokje over aan de dan gevormde Activiteitencommissie Erasmusflat, een bewonersorgaan met een eigen verenigingsstatus. De Activiteitencommissie maakt gebruik van reguliere ondersteuningsmogelijkheden die Waterweg Wonen biedt aan bewonersorganisaties in wooncomplexen, zoals advies en een potje voor de financiering van activiteiten. Voor de ‘tijdelijke buitenboordmotor’ Kees Penninx van bureau ActivAge is dit het moment om het stokje over te dragen aan de woongemeenschap die nu op eigen benen staat.

Gemeenschapsvorming: nooit af 
Zoals het gebouw professioneel fysiek onderhoud nodig heeft, zo heeft een woongemeenschap van huurders op gezette tijden professioneel sociaal onderhoud nodig. De opdracht van de nieuwe Activiteitencommissie is om het woonconcept Erasmusplein ook in de toekomst fris en fruitig te houden. De bewoners krijgen daarin enkele uren per week praktische en inhoudelijke ondersteuning van Carla Loos, bewonersconsulent in dienst van Waterweg wonen. Vanaf het begin is Carla bij Studio BRUIS betrokken geweest. Deze permanente steun in de rug geeft de bewoners ook in de toekomst het idee dat ze ergens op terug kunnen vallen als ze even niet verder komen. Ook bemiddeling en conflicthantering van buiten kunnen ooit wellicht nodig zijn, zoals de ervaring leert in sommige oudere wooncomplexen. Noem het waakvlamcontact. Gemeenschapsvorming is als het brandend houden van talloze kleine vlammetjes. Het is een boeiend fenomeen. Al was het alleen maar vanwege het feit dat het nooit af is.

Benieuwd naar het hele verhaal? Lees hier alle blogdelen Het geluk van Vlaardingen.