Met jong en oud kijken door de intergenerationele bril

Jongeren en oudere komen elkaar niet altijd tegen. Soms zijn er sterke familiebanden. Maar op het maatschappelijk toneel leven ze langs elkaar heen. Dat is jammer want onbekend maakt onbemind. Als kinderen op jonge leeftijd al optrekken met ouderen is dat gunstig voor de beeldvorming. Ook omgekeerd! Ouderen die jongeren veelvuldig ontmoeten hebben een positiever beeld bij jongeren. Ze kunnen van elkaar leren, elkaar helpen en elkaar op allerlei terreinen versterken. Hoe kun je generaties verbinden? In het land zijn er mooie voorbeelden te vinden op verschillende gebieden.

Wonen
Zo zijn er woonprojecten waar meerdere generaties bewust samenwonen, zoals Eikpunt in Lent waar mensen bewust samen wonen, tussen de 0 en 100 jaar. Of het Shaffyhuis in Amsterdam, een woongemeenschap waar jonge en oudere kunstenaars samen wonen, leren en werken. Ook zijn er zorgcomplexen waar jongeren wonen tussen de ouderen, zoals Humanitas in Deventer en De Molenhof in Zwolle. Een experiment is het project Statiegeld Op jeugd waar het idee is om grote woningen kadastraal te splitsen: de oudere blijft op de benedenverdieping wonen en een jongere betrekt het gesplitste deel boven.

Groen
Los van het wonen zijn er ook andere manieren om jong en oud met elkaar te verbinden. Zoals in het groen! In generatietuinen kunnen jongeren en ouderen lekker leren over de natuur, ontspannen, genieten van de plantjes en bloemen. Een mooi voorbeeld is Austerlitz Tuiniert, een initiatief van Zorgcoöperatie Austerlitz. In de buitenruimte van de school zijn mobiele kweekbakken geplaatst, waarin leerlingen in groepjes hun eigen groenten kweken. De kennis en vaardigheden die ze daarvoor nodig hebben, krijgen ze van behulpzame ouderen met groene vingers uit het dorp. Groeten en fruit wordt deels zelf gegeten, deels verkocht aan het plaatselijke restaurant. Met de opbrengst kunnen de kinderen weer nieuwe zaden en benodigdheden aanschaffen en leren zij wat komt kijken bij ‘ondernemen’.

Talenten
Een belangrijk kenmerk van meergeneratie-projecten is dat de talenten van alle generaties worden benut. Jong en oud kunnen zoveel betekenen voor elkaar! Zo zijn er maatjesprojecten waarbij ouderen hun kennis en levenservaring inzetten om jongeren te helpen met hun studie. Omgekeerd kunnen jongeren iets betekenen voor ouderen met minder digitale vaardigheden. Een ander voorbeeld zijn de Rotterdamse Lief- en leedstraten, waar gangmakers bewoners stimuleren tot betrokkenheid. Hele gezinnen doen mee! En wat dacht je van Music Generations, een muziekgezelschap van zangers en instrumentalisten van alle generaties en culturen. Jong en oud treedt samen op, vertellen verhalen aan elkaar en inspireren elkaar.

Corona
In Coronatijd zijn er ook prachtige initiatieven ontstaan. Volgens Tim Jongman van Nederland Zorgt voor Elkaar hebben opvallend veel jongeren initiatieven ontplooid in deze bijzondere periode. Wellicht daarbij geïnspireerd door het Bossche project Kameraden, waarbij generaties worden gematched om samen te genieten van documentaires, natuurfilms en series die ze tegelijkertijd bekijken en na afloop telefonisch bespreken. Dat ouderen in deze tijd ook iets speciaals kunnen betekenen voor kinderen bewijst de 75-jarige Utrechtse Ankie Hoyer. Ankie is een geboren verhalen vertelster. Met ‘Stoepverhalen’ bedient ze iedere week vanuit haar voortuintje een club kinderen die geboeid zitten te luisteren naar haar spannende verhalen. 

Lessons learned
Internationaal onderzoek naar de impact van intergenerationele initiatieven laat verschillende resultaten zien, samen te vatten onder de noemers zingeving, inclusie, vaardigheden (zoals empathie) welbevinden en sociale cohesie. Ook groeit samenwerking en vertrouwen tussen verschillende organisaties, zoals scholen, wijkorganisaties en zorginstellingen. Samengevat zijn er zes lessen die we kunnen trekken uit alle succesvolle praktijken:

1. Mieters of chill? Verschillende generaties gebruiken verschillend taalgebruik en kennen eigen omgangsvormen. Breng dat met humor ter sprake met een quiz en pleit voor respect.
2. Televisie of YouTube? Facebook of Instagram? De krant of artikelen streamen? Iedere generatie heeft eigen communicatiekanalen. Weet welke dat zijn en benut ze allemaal.
3. Wederkerigheid. Werk niet vanuit het belang van één generatie waarbij de andere zich het instrument voelt. Zorg dat alle generaties iets te bieden én te halen hebben.
4. Ontwikkel niet op voorhand nieuwe activiteiten, maar onderzoek eerst hoe een grotere diversiteit aan generaties bij uw bestaande activiteiten kan worden betrokken. Ofwel: kijk door de intergenerationele bril naar uw eigen organisatie en activiteiten.
5. Romantiseer het contact niet. Heb oog voor (potentiële) conflicten, loop er niet voor weg en weet hoe ermee om te gaan. 
6. Maak het structureel. Eenmalige ontmoetingen kunnen een eerste stap zijn. Als het daarbij blijft is de impact gering. Probeer stappen te zetten op de intergenerationele contactladder. Met als traptreden elkaar ontmoeten, elkaar leren kennen, elkaar bevragen, van elkaar leren, elkaar helpen tot en met intensief samenwerken aan gedeelde belangen en interesses. Hoe hoger op de ladder, hoe meer impact en hoe duurzamer het project.

Meer informatie

www.activage.nl/generatiesverbinden (en download gratis het Manifest, de Inspiratiewijzer en het Artikel met good practices).

https://www.leydenacademy.nl/generaties-over-de-grens-jong-en-oud-wonen-leven-en-beleven-samen

https://www.leydenacademy.nl/generaties-huizen-samen/

https://www.leydenacademy.nl/generaties-netwerken-samen/

Handboek generatietuinen

https://www.kenniscentrumsportenbewegen.nl/kennisbank/publicaties/?handboek-tuinieren-in-de-generatietuin&kb_id=9306

https://stad.gent/nl/samenleven-welzijn-gezondheid/samenleven/jong-en-oud-intergenerationele-projecten