Als iemand de diagnose dementie niet zou hebben, hoe zouden mensen dan met je omgaan? Die vraag stelt Anke Coumans zich af. Zij is lector bij het lectoraat Image in Context. Dit lectoraat maakt deel uit van het Kenniscentrum Kunst & Samenleving en is gerelateerd aan de bachelor- en masteropleidingen van Academie Minerva, Hanzehogeschool Groningen. Zij richtte met een aantal anderen DeMensplek op.  Dat moet een plek zijn waar niet de diagnose maar de mens centraal staat. Hoe is het zo gekomen? Anke vertelt over de ontstaansgeschiedenis:  “Samen met mantelzorgers en zorgprofessionals hebben we gewerkt aan het Kiemproject: een onderzoek waarin we elkaar echt leerden kennen via methodes  uit kunst en ontwerpen.  In het vervolgproject is daar toen, samen met Het Makerscollectief, bestaande uit een podcastmaker, grafisch ontwerper en fotograaf een boek van gemaakt.  We schreven samen brieven, onderzochten de regels en gevoelswereld in de zorg en bouwden een maquette voor een wereld voor en met dementie. Wat we toen met elkaar hadden ervaren wilden we delen met andere mensen. We hebben toen een verrijdbare kar gemaakt: De DeMensplek Karavaan. Met die kar trekken we erop uit.”

De straat op

Zij gaan de straat op met de  Karavaan, die op een ‘ijskar’ lijkt, om aan mensen te vragen: ‘Wie zorgt er voor jou? Voor wie zorg jij?’ Dat leverde mooie gesprekken op. “Mensen spraken vrij uit omdat wij geen organisatie vertegenwoordigen. We merkten toch enig wantrouwen jegens instituties”, zegt Anke. Ricky van Duuren is één van de vrijwilligers die meedoet. Hij was lange tijd mantelzorger van zijn moeder. Zij had te kampen had met dementie. Zijn moeder is inmiddels overleden maar hij zet zich nog steeds in om mensen anders naar dementie te laten kijken. “Het is toch een thema waar mensen niet makkelijk over praten. Het liefste houden ze het op afstand totdat het dichtbij komt.”

Anke zou eigenlijk ook een echte fysieke DeMensPlek willen laten bouwen waar mensen met en zonder dementie samen wonen, door elkaar heen, dus ’gespikkeld. Die plek moet dan ook goed zijn voor professionals en mantelzorgers. Ook zouden er kunstenaars moeten gaan wonen want zij hebben een open mind. Anke en Ricky zijn hierover in gesprek met de gemeente, corporatie en professionals. Ze zien een levendige plek voor zich, in een zorgzame buurt.

Manifest

Ricky heeft een manifest geschreven waarin staat opgetekend wat er nodig is om het een goede plek te laten zijn. Hij zal op het seminar van ZorgSaamWonen die op 8 februari plaatsvindt dit manifest toelichten. Daar staat in ieder geval in dat mensen met dementie zeggenschap moeten houden. “Ik vroeg mijn moeder altijd naar haar mening. Ze had altijd ideeën, ook tijdens haar periode waarin ze aan dementie leed. Vaak wordt hen niets meer gevraagd terwijl ze echt kunnen meepraten. Vraag hen eens wat voor muziek ze zouden willen horen. Waarom draaien we  altijd de geijkte nummers zoals ‘Daar bij die molen’ en nooit 'Jailhouse rock'? Hij vindt het opmerkelijk dat de meeste professionals zelf niet in de instelling zouden willen wonen waar ze nu zelf werken. ”Dat geeft toch aan dat het anders moet!” Ricky vindt de professionals die hij tijdens de zorg voor zijn moeder heeft ontmoet stuk voor stuk fantastisch. “Daar ligt het niet aan.” Het viel hem ook op dat er eigenlijk geen mannelijke mantelzorgers waren in het verpleeghuis waar zijn moeder woonde.  Hij hoopt met De Karavaan ook mannen te bereiken en het thema bespreekbaar te maken.

Artistieke attitude

De mensen die betrokken zijn bij DeMensPlek gebruiken de kunsten bij het gesprek dat ze voeren en hanteren hierbij een artistieke attitude. Anke legt het uit: “Dat houdt in dat je open luistert naar hetgeen anderen zeggen. Je start vanuit het ‘niet weten.’  Van tevoren weet je nog niet nog wat het oplevert. Als je open het gesprek aangaat krijg je veel meer te horen en waardevolle inzichten.”  Ze gebruiken beeldende middelen, zoals tekeningen, fotografie, opstellingen.  “Het gaat om de ontmoeting, om echt verbinding te maken met elkaar. Dan ga je echt anders naar elkaar kijken. Dat is nodig om mensen met dementie een waardige plek te geven in de samenleving.”

Meer weten?

Meer weten over DeMensPlek? Kijk op demensplek.nl.

Anke en Ricky verzorgen de slotlezing tijdens het seminar ‘ Wonen met dementie’ op donderdagmiddag 8 februari. Lees er meer over of meld je aan!