Deltaplan Ouderenzorg

Hoe die transformatie in de Maastrichter wijk Daalhof tot stand kwam, horen we van Uğur Böce, manager wijkzorg bij Envida. “Woonzorgzone Daalhof is een van de eerste tastbare resultaten van het Deltaplan Ouderenzorg Maastricht-Heuvelland. In dit plan werken zeventien organisaties samen aan een toekomstbestendig zorgsysteem voor ouderen in meerdere wijken. Wij willen over twee jaar 30 woonzorgzones gerealiseerd hebben in Maastricht en Heuvelland. De urgentie op dit gebied is bekend en groot: het aantal ouderen groeit, hun zorgvragen worden complexer en het aantal zorgprofessionals neemt af. Het Deltaplan laat zien dat oplossingen ontstaan door het slim met elkaar verweven van wonen, welzijn en zorg.”

Daalhof en Herculeshof

Het winnende initiatief in Maastricht richt zich in eerste instantie op ouderen in de wijk Daalhof en de bewoners van Herculeshof, waar velen alleen wonen en/of een groeiende zorgvraag hebben. Uğur: “We hebben de voormalige flat Herculeshof, bestaande uit 160 appartementen, opnieuw ingericht als plek waar je prettig en veilig ouder kunt worden. Binnen Herculeshof is een huiskamer gekomen, waar bewoners en vrijwilligers dagelijks binnenlopen. Daardoor is de sociale samenhang enorm gegroeid. Waar er vorig jaar nog één vrijwilliger was, staan er nu vijf klaar. Zij organiseren samen met bewoners activiteiten als samen eten en bewegen of muziekbingo. De huiskamer wordt volledig gerund door vrijwilligers en is zo’n succes dat deze, op verzoek van de bewoners zelf, nu ook op zondag open is.”

“Er zijn meer tastbare voorbeelden die hier het verschil maken”, vervolgt Uğur. “Twee voormalige zusterposten worden omgevormd tot een plek voor trainingen voor mantelzorgers en een kapsalon- en pedicureruimte. En er kwam ook een wijkpoli, waar ouderen hun afspraak bij wijkzorg kunnen combineren met fysiotherapie of een (sociale) activiteit.”

Buurt

Naast bewoners en mantelzorgers richt het Deltaplan zich ook op vrijwilligers uit de buurt, omdat zij samen met professionals de activiteiten en ondersteuning vormgeven. Verder krijgen studenten van zorg- en welzijnsopleidingen (mbo niveau 1 en 2) hier de kans om praktijkervaring op te doen door de uitvoering van welzijnstaken en huiskameractiviteiten in een realistische, wijkgerichte setting. Terwijl zij leren, zijn ze al direct van betekenis. Zo heeft het project impact op de buurt als geheel: de samenhang groeit, eenzaamheid neemt af en er ontstaat een netwerk waarin bewoners elkaar sneller weten te vinden.

De samenwerking in Maastricht kent een uitgebreide en veelzijdige deelname, met onder meer:

• Woningcorporaties, verantwoordelijk voor woonkwaliteit en onderhoud;
• Welzijnsorganisatie Trajekt organiseert activiteiten en staat klaar voor maatschappelijke vragen;
• Zorgorganisaties leveren professionele zorg in nauwe samenhang met mantelzorgers, vrijwilligers en buren en wijst zorgvriendelijke woningen toe;
• De gemeente zorgt voor beleid, middelen en een wijkgerichte aanpak; verwijdert bijvoorbeeld losliggende stoeptegels;
• Huisartsenpraktijken sluiten aan; één praktijk houdt er multidisciplinair overleg.
• PlusWIJken-aanpak (ZA Transformatieplan) voor duurzame veranderingen in de héle wijk.

Deze samenwerking is duidelijk een van de belangrijkste pijlers van dit initiatief. “Het is een samenwerking”, legt Uğur uit, “waarin ieder zijn eigen rol behoudt, maar waarin de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de toekomst van de wijk centraal staat. Deze brede samenwerking maakt het initiatief krachtig en duurzaam. De zorg is hier dus dichtbij en samenhangend georganiseerd. Het resultaat wordt zichtbaar in kleine dingen: een buurvrouw die een pan soep brengt, een vrijwilliger die een wandeling maakt met iemand die slecht ter been is of een mantelzorger die opgelucht zegt dat ze er niet meer alleen voor staat. Hier wordt naar elkaar omgekeken. Zo toont Woonzorgzone Daalhof hoe de ouderenzorg van de toekomst eruit kan zien: sociaal, veerkrachtig en dichtbij.”

Beweging in de hele wijk

Het vernieuwende van Woonzorgzone Daalhof is dat het niet gaat om één project of organisatie, maar om een beweging in de hele wijk. Uğur vertelt verder: “Zo willen we zogezegd binnen het werkgebied Maastricht en Heuvelland uiteindelijk dertig woonzorgzones ontwikkelen. Daarbij werken we per gebied intra- en extramuraal samen om onder andere capaciteitsproblemen op te lossen. Bewoners bepalen hierbij mede het aanbod, organiseren de activiteiten samen met vrijwilligers en hebben invloed op openingstijden, programmering en praktische aanpassingen in en rond het Hercules-gebouw. Professionals uit zorg en welzijn zijn dichtbij, maar nemen hier niet de regie. Zij faciliteren en sluiten aan bij het gewone leven van bewoners. Verder lossen gemeente en woningcorporatie samen met bewoners praktische problemen op, variërend van buurtvriendelijkheid tot toegankelijkheid. Het is een integrale aanpak van wonen, welzijn en zorg. Het model gebruikt bestaande middelen en voorzieningen, maar is vernieuwend door de manier waarop alles met elkaar wordt verbonden.”

Opschaling

De impact van het Deltaplan is inmiddels duidelijk zichtbaar én meetbaar, stelt Uğur. “In een jaar tijd is de leegstand in Herculeshof verdwenen en werken we inmiddels met een wachtlijst. Bewoners willen hier nu juist graag wonen. Ouderen ervaren meer veiligheid, doordat er bij een alarmering binnen tien minuten iemand aanwezig is. Mantelzorgers voelen zich gesteund door trainingen en gezamenlijke gesprekken. Vrijwilligers en buren ervaren betekenis door hun actieve bijdragen en inspraak. De wijkpoli en de samenwerking met huisartsen zorgen voor efficiëntere zorg en voorkomen dat ouderen onnodig beroep doen op de professionele zorg.”

Eenvoudige middelen

Omdat het Deltaplan gebruikmaakt van bestaande gebouwen, voorzieningen en netwerken zijn de kosten laag en is opschaling volgens Uğur goed haalbaar. “Dit model laat zien dat je met relatief eenvoudige middelen grote veranderingen kunt realiseren, ook in andere wijken of gemeenten. We onderzoeken nu deze praktijk om de effecten ook systematisch te meten en te kunnen verbeteren. Deze ontwikkeling is volgens mij toekomstbestendig, omdat ze inspeelt op structurele uitdagingen: vergrijzing, personeelstekorten en de behoefte aan verbondenheid. Met een infrastructuur waarbinnen ouderen in hun vertrouwde buurt kunnen blijven wonen en tegelijkertijd meer steun ervaren, ontstaat een stevig fundament dat ook voor toekomstige generaties werkt. Met onderdelen als de wijkpoli, het wijkleerbedrijf en woningaanpassingen wordt de zorg duurzaam en schaalbaar.”

Sleutel

Het succes in Maastricht zit naast de brede aanpak ook in de menselijke maat, aldus Uğur: “Een vrijwilliger die koffie schenkt, een mantelzorger die in de huiskamer steun vindt, een buurman die samen een boodschap doet. Voor het voortbestaan van deze aanpak is wel een blijvende, gezamenlijke inzet van alle betrokken partijen cruciaal. Vrijwilligers en bewoners moeten zich eigenaar blijven voelen, zoals nu al blijkt uit hun betrokkenheid bij de huiskamer. Ook kennisdeling en monitoring zijn essentieel: studenten van het wijkleerbedrijf brengen frisse ideeën in, terwijl praktijkonderzoek inzicht geeft in wat werkt. Partners als de gemeente, corporaties, huisartsen en de zorg moeten betrokken blijven om praktische problemen samen op te lossen. De sleutel is investeren in vertrouwen, communicatie en eigenaarschap. Alleen zo blijft deze woonzorgzone levend en duurzaam.”

Stimulans

Woonzorgzone Daalhof is beloond met de ZorgSaamWonen Award omdat het initiatief laat zien wat het resultaat is van een hechte samenwerking van professionals, bewoners, vrijwilligers, studenten en de gemeente. Deze erkenning voor een gezamenlijke inzet is een stimulans voor anderen om dit model ook toe te passen.

Lees ook:

• Herculeshof, kloppend hart van woonzorgzone Daalhof
• Woonzorgzone Daalhof
• IZA Transformatieplan
• Deltaplan Ouderenzorg Maastricht-Heuvelland

Dit artikel verscheen ook in het digimagazine #2 2025. Lees het hele digimagzine: Cover - ZorgSaamWonen #2 - 2025

Lunchlezing 19 januari

Op maandag 19 januari organiseren we vanuit ZorgSaamWonen samen met Envida de lunchlezing 'It takes a village to complete your life'. Lees meer en meld je aan: Lunchlezing 'It takes a village to complete your life' | ZorgSaamWonen