Loket voor zorgzame buurten helpt buurtinitiatieven

23 april 2024

Foto: Shutterstock

Zorgzame buurten en gemeenschappen hebben de toekomst, aldus Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie en dementie VU, adviseur van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en werkzaam bij Vilans. Dat zien steeds meer partijen in en daarom vindt hij het onbevredigend dat zij zo moeizaam van de grond komen. Er zijn te veel obstakels en er is een gebrek aan permanente financiering.

Marcel Canoy

Marcel Canoy

“Zo schiet het niet op, terwijl de urgentie enorm is”, verzucht Marcel.” Hij nam begin vorig jaar het initiatief voor het manifest ‘Gezond ouder worden doe je samen in de buurt’, waarin hij de landelijke overheid oproept tot het stimuleren van zorgzame gemeenschappen en het aanpassen van regels die zulke initiatieven bemoeilijken. Tientallen organisaties ondertekenden het manifest; ook ZorgSaamWonen.

Daarna verscheen de bundel Zorgzame buurten - Inspirerende initiatieven die het systeem trotseren, die hij samen met Movisie, Vilans en Nederland Zorgt voor Elkaar schreef en aan politici overhandigde. Een volgende stap was het openen van een loket waar burgerinitiatieven van zorgzame gemeenschappen zich kunnen melden als ze tegen systemen aanlopen. Begin december 2023 ging het loket open. Er kwamen diverse meldingen binnen.

Marcel zet een breed netwerk in om de knelpunten op te lossen waar initiatieven tegenaan lopen. “Ik open poorten die voor anderen gesloten blijven.” Hij spreekt de taal van de systeemwereld, maar heeft er geen belangen. “Ik ben een oliemannetje en verbindt mensen.” De ombudsman is blij met dit initiatief. “Ik mag hem bellen als het nodig is.”

Vorderingen

Dat is tot nu toe nog niet nodig geweest. Bij alle projecten die zijn aangemeld ziet Marcel vorderingen. “Het is belangrijk om begrip te tonen voor waar organisaties tegenaan lopen. En dan creatieve oplossingen verzinnen. Dat lukt wel, als de wil er is. Het is niet eens zozeer het systeem dat tegenwerkt, maar vooral het gebrek aan bestuurlijke daadkracht en politieke wil. Het systeem is wel complex. Dat klopt, maar het kan daarbinnen wel.”

Marcel merkt dat corporaties coöperatief zijn. “Zij zien het belang van burgerinitiatieven. Ook zorgverzekeraars willen meer en meer meewerken.” Gemeenten willen over het algemeen ook wel bijdragen omdat ze de noodzaak zien. “Zij moeten dan wel domeinoverstijgend handelen en dat is niet altijd eenvoudig door de schotten die er zelfs binnen gemeenten bestaan.” Ook heerst er nog te vaak risicomijdend gedrag. Professionele organisaties moeten burgerinitiatieven meer als partner zien, stelt Marcel. Hij ziet vaak dat maatschappelijke problemen op het bordje van de burgerinitiatieven terecht komen. “Terwijl je dat met elkaar moet aanpakken. Dat doe je door volwaardige samenwerking aan te gaan.”

Om zorgzame buurten te creëren, is volgens Marcel een aantal voorwaarden nodig. Ten eerste is een ontmoetingsruimte van belang. Dat kan een buurthuis zijn of andere plekken. Verder is er enige mate van coördinatie nodig. “Zeker in grote steden zie je dat voorzieningen vaak versnipperd worden aangeboden. Dat komt de overzichtelijkheid niet ten goede. Dan weten burgers niet meer wie wat doet. En weten organisaties van elkaar ook niet wat de ander doet.” Een ander aspect is structurele financiering. “Als je maar voor twee jaar financiering hebt voor bijvoorbeeld een community builder dan help je de innovatie om zeep.”

Nog een belangrijk ingrediënt voor een zorgzame buurt is het aanbieden van verschillende activiteiten: niet alleen culturele, maar ook sociale, zodat een gemengde groep wordt bereikt. Tot slot is het realiseren van (betaalbaar) vastgoed voor kwetsbare mensen van belang. “Dan kunnen ook zij in de wijk blijven wonen.” Bij alles moet de burger als vertrekpunt worden genomen. “Niet alles met zorg invullen. Zorg is het sluitstuk. Maak gebruik van ieders talenten, dat verhoogt welzijn en voorkomt zorg.”

Marcel ziet graag dat meer projecten zich aanmelden bij het loket. Hij hanteert een aantal criteria bij de beoordeling van de meldingen. “Het moet om een initiatief gaan voor een zorgzame buurt. Dus niet over de loszittende stoeptegels of over medische innovaties.” Verder moet het duidelijk zijn dat de maatschappij er beter van wordt.

Gedoe? Meld het bij het 'loket voor zorgzame buurten'

Als je bezig bent met een initiatief voor een zorgzame buurt en je loopt tegen problemen aan in de wet- en regelgeving, kun je contact opnemen met het loket voor zorgzame buurten. Ook als het je niet lukt om permanente financiering te krijgen. Experts bij dit onafhankelijke loket helpen mee met het vinden van een oplossing.

Je kunt je initiatief melden via deze link: https://www.vilans.nl/wat-doen-we/loket-voor-zorgzame-buurten