'Geef mensen die anders zijn de ruimte'

foto rick

Rick Kwekkeboom is lector Langdurige Zorg en Ondersteuning aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Ze gaf tijdens het Verbindingsfestival haar visie op inclusie in de publieke ruimte en het sociale domein. ‘Een toegankelijke samenleving en toegankelijke wijk vergt een shift in het denken. Samen leven vraagt om samen doen.'

Tekst: Martin Zuithof - Medisch Ondernemen

Binnen een ´inclusieve samenleving´ zouden mensen met en zonder beperking samen én onafhankelijk van elkaar hun leven naar eigen inzicht vorm moeten kunnen geven. Het ´inclusief´ maken van een buurt of wijk gaat niet alleen over de fysieke kant, maar ook over sociale relaties. Bij fysieke maatregelen gaat het bijvoorbeeld om ruimtelijke ordening, woonplattegronden en beschikbaarheid van voorzieningen. Bij sociale relaties betreft het ‘wederkerige zorgzaamheid’, acceptatie en elkaar letterlijk en figuurlijk de ruimte geven.

‘Er niet bij horen’
Rick Kwekkeboom zet de begrippen inclusie en exclusie tegenover elkaar. ‘Mensen die anders zijn, horen er vaak niet bij. Er zijn verschillende pogingen gedaan om mensen die anders zijn te laten integreren, door ze eigen ‘niches’ te geven of door te eisen dat ze zich aanpassen. Maar een echte bijdrage aan mensen die anders is zijn is gewoon inclusie: ze opnemen in het geheel. Geef ruimte om het anders zijn mogelijk te maken.’

Dat is een opdracht aan de samenleving, stelt Kwekkeboom. ‘We hebben de opdracht om mensen met een beperking, mensen die zorgondersteuning nodig hebben, daadwerkelijk in ons midden op te nemen. Gezondheid en kwaliteit van leven zijn niet vanzelfsprekend. Een volwaardige deelname aan de samenleving hoort wel vanzelfsprekend te zijn.’

‘Shift in het denken’
Er is een verdrag van de Verenigde Naties: Inzake rechten van personen met een handicap dat de volwaardige deelname aan de samenleving door iedereen moet stimuleren. ‘Het is een schandaal dat Nederland heeft geaarzeld dit verdrag te ratificeren tot 2016. Hoe moeilijk kon dat zijn als rijk land?’

Kwekkeboom toont voorbeelden in de fysieke ruimte die de toegankelijkheid bevorderen, zoals vrije voetgangerspaden en toegankelijke plattegronden in woningen. ‘Een toegankelijke samenleving en wijk vergen een shift in het denken. Inclusie is van belang op allerlei deelterreinen, zoals bebouwde omgeving, huisvesting, sportdeelname, sociale relaties, maar ook elkaar de ruimte geven op feestjes.’

‘Zie de stad als huiskamer’
Toegankelijkheid in de bebouwde omgeving heeft uiteenlopende kanten, betoogt Kwekkeboom. ‘Het gaat niet alleen om fysieke toegankelijkheid, maar ook om visuele. Iemand met visuele beperkingen kan een omgeving ervaren als donkere ruimte waarin hij geen overzicht kan krijgen. Zorg dus voor toegankelijke en vrije stoepen en fietspaden, zonder hinderpaaltjes en een veelheid aan fietsen. Zorg voor vergroening, zodat de omgeving weer vertrouwder wordt (‘heimisch’) en bijdraagt aan ontmoeting en veiligheid. Denk ook aan beschutting tegen regen en zon. Zie de stad als huiskamer.’

‘Woonontwerp kan bijdragen aan isolement’
Voor architecten betekent dit dat ze aanpasbare woningen zouden moeten ontwerpen, stelt Kwekkeboom. ‘Dat betekent dat je er met een rollator of rolstoel goed in moeten kunnen bewegen.’ Daarnaast geldt ook klimaatbestendigheid, zoals geen grote ramen op het zuidwesten meer. ‘En zorg voor ontmoetingsmogelijkheden door te bouwen rond open ruimtes. Maak het makkelijk dat mensen elkaar kunnen bezoeken. Ook door de coronacrisis kunnen we leren hoe het woonontwerp bijdraagt aan sociaal isolement.’

‘Inclusie komt van twee kanten’
Ook bedrijven moeten toegankelijkheid serieuzer gaan nemen, vindt Kwekkeboom. ‘Op buurtniveau dienen voorzieningen aanwezig te zijn, zodat mensen niet van het openbaar vervoer gebruik hoeven maken om bij een alledaagse voorziening terecht te komen.’

‘Winkelpersoneel is soms ongeduldig met mensen in een rolstoel, met reuma of met verstandelijke beperkingen. Iedereen heeft het recht op zijn eigen tempo en eigen mogelijkheden. Iedereen zou zich bewust moeten zijn van verschillen tussen mensen. Geef elkaar ruimte en tijd.’
Omgekeerd vergt de omgeving ook een bepaalde flexibiliteit van mensen met beperkingen. ‘Soms zijn ze koppig en laten ze geen hulp toe. Vraag gewoon om hulp. Het gesprek daarover moet van twee kanten komen, zodat er gelijkwaardigheid ontstaat.’

‘Geef ervaringsdeskundigen inbreng’
‘Op het Kennisplein Gehandicaptensector zie je voorbeelden die de inclusiviteit als uitgangspunt hebben. In de Stripheldenbuurt in Almere wordt bijvoorbeeld gewerkt aan fysieke en sociale toegankelijkheid, waardoor buurtbewoners elkaar meenemen in het samen leven. Ze hebben een openbaar vervoerhalte toegankelijk gemaakt, een andere inrichting van de ruimte gerealiseerd en een dialoog met de mensen met beperkingen over hun deelname aan de samenleving op gang gebracht.’

‘Rolstoel Roadmovie’
‘Betrek vanaf het begin ervaringsdeskundigen bij je werk, anders gaat het mis. De LocHal in Tilburg is een gerenoveerde fabriek waar locomotieven werden gebouwd. Het ontwerp voor de renovatie won veel prijzen, maar over de vraag of de ruimte ook open is, is niet goed nagedacht. Voor mensen met een visuele beperking is het gebouw niet goed toegankelijk. De architect erkende dat hij geen rekening had gehouden met de beleving van mensen met een visuele beperking. Ook op wijkniveau ervaringsdeskundigen betrekken is een idee, bijvoorbeeld door buurtwandelingen te organiseren. Een inspirerend voorbeeld is ook de Rolstoel Roadmovisie. De regisseur gaat in allerlei landen op bezoek om te kijken hoe ze daar rekening houden met de belangen van mensen in een rolstoel.‘

‘Laat cliëntvertegenwoordigers kiezen’
Andrea Kuijpers (Zorgbelang Inclusief) vraagt zich af hoe breed de ervaringsdeskundigen betrokken moeten worden. Rick Kwekkeboom erkent dat dat best lastig is. ‘Iedereen heeft zijn eigen voorkeuren, ook omdat de ene handicap de andere niet is. Bijna elke gemeente heeft wel een organisatie als Cliëntenbelang of een Wmo-raad. Vraag ze om met je plannen mee te denken. Leg de keuze bij de cliëntenvertegenwoordigers. Zij kennen de verschillen, voorkeuren en wie er bij die vraag mee kan denken.’



 

Ook interessant / voor u geselecteerd

Burgerinitiatieven op het platteland
18 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
De kracht van verbeelding bij herbestemming zorgvastgoed
14 maart 2024

"Iedereen kan een huis bouwen", aldus Noël Josemans. Hij bouwde zelf zijn eigen huis; geheel van afval. “Gewoon…

Lees Verder »
Ontwikkeling van wooncirkels in Amsterdam
13 maart 2024

2023 besloten om het concept wooncirkel verder met elkaar te verdiepen. Het doel van dit project is onderzoeken…

Lees Verder »
Haast maken met nieuwe woonvormen voor ouderen
11 maart 2024

Met het toegewijde team ‘senioren en zorg’ richt AM zich op het ontwikkelen van…

Lees Verder »
Ecodorp Boekel, een vitale zone in Brabant
7 maart 2024

Ecodorp Boekel is een ‘blue zone’, al noemen ze het in Brabant een vitale zone. Met Ecodorp Boekel willen de…

Lees Verder »
Goed oud worden vraagt ook iets van de omgeving
28 februari 2024

Goed oud worden? Wat is het eigenlijk? En hoe doe je dat? In aanloop naar het Blue Zone Festival komt een…

Lees Verder »
Proeftuin d'Oude Raai: buurtgerichte aanpak helpt ouderen langer zelfstandig te worden
27 februari 2024

In Proeftuin d’Oude Raai; in Amsterdam-Zuid werken bewonersorganisaties, formele, en informele zorgorganisaties…

Lees Verder »
Goud voor Griffioen
31 januari 2024

Op een donderdagmiddag in januari zijn we bij Griffioen, de ontmoetingsplek in Nijmegen Oud-West waar iedereen…

Lees Verder »
Samenwerken aan ondersteuning Community-Care
26 januari 2024

Bouwen en zorgen zijn twee verschillende vakken. Vroeger leverde dat ook twee gescheiden werelden op. In de…

Lees Verder »
Zorgzame straten: burenhulp nader bekeken
15 januari 2024

Hoe ontstaat en organiseer je een zorgzame straat? Movisie zocht het uit in Rotterdam en Rijswijk, bij in…

Lees Verder »
Kamerbrief over voortgang programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)
8 januari 2024

Vorig jaar heeft het ministerie van VWS het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gestart…

Lees Verder »
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving voor 2024
5 januari 2024

Benut het momentum en doe radicaal concessies

De brede volkshuisvesting staat in het midden van de…

Lees Verder »
Hoe zorg ík voor een zorgzame buurt?
4 januari 2024

Ik woon in de lelijkste wijk van ons stadje. Echt waar. Een bloemkoolwijk uit de jaren tachtig. Helemaal aan de…

Lees Verder »
Toekomstbestendig wonen in Gelderland-Zuid
2 januari 2024

Leren van het verleden, samen bouwen en zorgen voor morgen

Rabobank, partner van ZorgSaamWonen,…

Lees Verder »
Griffioen, de ontmoetingsplek van Nijmegen Oud-West
18 december 2023

De ZorgSaamWonen Award 2023 staat in de kast te pronken in het eetcafé van Griffioen. Begin oktober ontving…

Lees Verder »
Ouderen als oplossing
11 december 2023

In het boek ‘Ouderen als oplossing’, het jaarboek 2023 van Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken, onderzoeken…

Lees Verder »
Buddy’s en maatjes helpen ouderen langer zelfstandig wonen in de wijk
24 november 2023

Doe mee met 4W, zo heet het pilotproject dat in de wijk Gestel in Eindhoven draait. De 4 w’s staan voor Wonen,…

Lees Verder »
Visie op woon- en zorgbehoeften in Sittard-Geleen
23 november 2023

“Als je bouwt voor een bepaalde doelgroep, bouw het dan ook gelijk ‘zorggeschikt’”…

Lees Verder »
Een terugblik op 40 jaar mantelzorgbeleid
22 november 2023

Rick Kwekkeboom is werkzaam als lector Langdurige zorg en ondersteuning bij de Hogeschool van Amsterdam en…

Lees Verder »
Staedion zet vol in op passende woningen voor ouderen
21 november 2023

Met de Haagse woningcorporatie Staedion verwelkomt ZorgSaamWonen een nieuwe partner en grote speler in het…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.