Cosmos VZW(*) werd opgericht in 1998 als reactie op de rellen die Kuregem enkele maanden in de ban hielden. Jongeren uit deze achtergestelde Brusselse wijk gaven toen op een gewelddadige manier uiting aan hun ongenoegen en jarenlange opgekropte frustratie over een gebrek aan toekomstperspectief. Buurtbewoners zagen geen heil in repressie en vonden dat een oplossing lag in een samenwerking tussen de wijk en de relschoppers. Er moest werk gemaakt worden van de achterstellingsfactoren waarmee de wijk geconfronteerd werd. Eén van de initiatieven was de oprichting van een dienstencentrum. Het werd gevestigd in het oude parochiaal centrum in Kuregem.

Na 10 jaar werd duidelijk dat de infrastructuur niet meer beantwoordde aan de noden van het dienstencentrum. Coördinator Mark D’hondt vertelt enthousiast over het boeiende en moeizame traject van jaren.

De renovatie van het bestaande gebouw

“Toen we in 2008 nadachten over een betere infrastructuur voor het lokaal dienstencentrum, hebben we gedurende enkele jaar onze plannen laten rijpen, samen met de eigenaar en de gebruikers. De ideeën groeiden in onderling overleg, de pastoor nam er aan deel. We zouden een grondige verbouwing realiseren; een win-win voor beide partijen. In 2012 waren alle plannen klaar en hadden we een bouwvergunning. Maar toen kwam er een nieuwe pastoor en die heeft alles stopgezet.

Die beslissing was een grote domper voor ons. Onze gebruikers keken uit naar die renovatie, want dit gebouw is helemaal uitgeleefd en niet meer geschikt naar de huidige normen voor een lokaal dienstencentrum. De enige optie die overbleef, was op zoek gaan naar een ander pand.”

De aankoop van een nieuw pand

“Via Samenlevingsopbouw en het Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg zijn we uitgekomen bij het art-nouveaugebouw naast de synagoge. In 2014 hebben we dit pand gekocht. Het ligt midden in Kuregem, aan een pleintje, vlak naast een metro-ingang waar heel veel volk passeert. Kuregem heeft een slechte naam, maar deze wijk heeft veel potentieel. Het dienstencentrum kan mensen en organisaties met elkaar verbinden, connectie maken met de buurt, aan opbouwwerk doen. We kunnen van de grote zaal op het gelijkvloers een sociaal restaurant maken, een ontmoetingsplaats voor iedereen uit de wijk.”

De renovatie van het nieuwe pand

“Na de aankoop zijn we dialoogtafels gestart om na te gaan hoe we konden samenwerken onder één dak. In die gesprekken werden zowel mensen van Cosmos, het Kenniscentrum WWZ, als twee partners die extra ruimte zochten: Samenlevingsopbouw en Maks, een opleidings- en tewerkstellingsproject voor digitale communicatie, betrokken. Vervolgens hebben we een architectuuropdracht uitgeschreven en een architect gekozen. Die heeft bijna een jaar aan de plannen gewerkt. In augustus 2017 kregen we onze bouwtoelating.”

Vervolgens hebben we een opendeurdag georganiseerd waarop iedereen uit de buurt welkom was. Er zijn toen 250 mensen op bezoek gekomen, waaronder veel jongeren. Dat was ideaal om elkaar beter te leren kennen. Heel de buurt kende het gebouw, maar niemand was er ooit binnen geweest.

Zorgwoningen

“Van bij aanvang was er het idee om zorgwoningen naast het lokaal dienstencentrum op te trekken. Dat is niet toevallig, want in Kuregem wonen 25.000 vaak kwetsbare mensen, terwijl er in de buurt geen woonzorgproject of een rusthuis is. Ouderen die niet meer thuis kunnen wonen, moeten naar een andere wijk verhuizen. Enkele jaren geleden organiseerden we een weekend met Afrikaanse ouderen uit de wijk om te praten over de relatie met hun kinderen en kleinkinderen. In Afrika krijgen zij veel respect en eerbied, en een centrale plaats in hun gemeenschap, terwijl ze hier aan de kant geschoven worden. Volgens hun traditie moet de oudste dochter voor haar ouders zorgen, maar die dochters werken en kunnen niet voor hun ouders zorgen. Vandaar dat we naar een andere oplossing zochten. Dat project voor Afrikaanse ouderen kunnen we echter bouwtechnisch niet realiseren op de site van het dienstencentrum. Zodoende zijn we in de buurt opzoek gegaan en hebben we inmiddels een locatie voor dit project gevonden.”

Een nieuwe toekomst

“Het vooruitzicht om te verhuizen naar een mooi, centraal gelegen pand in de wijk, biedt veel perspectieven voor de werking. We willen dat pand samen met de buurt beheren. We willen onze locatie openstellen voor de buurt en bieden buurtbewoners aan om er ’s avonds en in het weekend gebruik van te maken. Een aantal jonge voetballers zoekt alvast een plek om samen te komen. Een groep vrouwen wil een breiclub starten. Er is vraag naar om het buurtrestaurant ook ’s avonds open te houden. Een aantal lokalen zijn nog niet verhuurd, maar dat zal zichzelf wel uitwijzen. De enige voorwaarde is dat niet wij, maar de buurt die nieuwe activiteiten organiseert. Volgens de planning zullen de werken afgerond zijn tegen het najaar 2020. En zodra het kan, willen we feestelijk openen.”

(*) VZW, voluit vereniging zonder winstoogmerk, is een Belgische rechtsvorm voor non-profitorganisaties.

Met dank aan Luc Lampaert, Medewerker alternatieve woonvormen, Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg, Brussel