We lopen er  toevallig langs tijdens onze Zorg voor de Buurt-visite aan een deel van de wijk Presikhaaf in Arnhem. Het is een motto dat de wijk goed als leidraad kan hanteren om een leeftijdsvriendelijke wijk te worden en zo mensen langer gezond te houden en afhankelijk te voorkomen en/of te verkleinen, en sociale duurzaamheid, via het creëren van natuurlijke ontmoetings- en belevingspunten, te bevorderen.

Presikhaaf is een grote wijk waarbij de woningen van vóór 2000 vooral grote en hoge meerverdiepingen galerijflats zijn, en die van ná 2000, eengezinswoningen.

Daardoor is er ook een in alle opzichten gemixte bevolkingssamenstelling. Wij kunnen de hele wijk niet bewandelen, dus beperken ons met een straal van om en nabij de één kilometer rondom het gebied van winkelcentrum Persikhaaf. 

Gastvrij Waalstaete

We starten vanuit woonzorgcentrum Waalstaete, onderdeel van zorgorganisatie Pleyade, gelegen aan de Waalstraat 36. We zijn blij verrast over de gastvrijheid die voelbaar is als je de ovale ruimte betreedt.

Het is een ontmoetingsplein met allerlei faciliteiten zoals een restaurant, fysiotherapie, een winkeltje en een bruin café. Er wordt hier een goede kop koffie geschonken. Aan de gezichten zien we dat het niet elke dag voorkomt dat iemand zomaar binnenloopt. 

Tips voor de entreeruimte binnen en buiten

Wij zien wel wat mogelijkheden om deze entreeruimte nóg aantrekkelijker te maken. Bijvoorbeeld met planten, kunst, een piano om vrij te bespelen, een miniatuurspoorbaantje dat vast een van de bewoners als hobby heeft, een mand vol met knotten wol om een lapje te breien en zo met elkaar lekkere plaids te maken of de verloren momenten, een lees- en/of knutseltafel, een leuke wegwijzer etc. (TIP). Evenwel het positieve is: de mogelijkheden en de ruimte zijn er. 

Dat geldt ook voor de buitenentree. Die brengt je nu niet bepaald in de stemming om een voet over de drempel te zetten. Wat groen, een klein terrasje, een minibieb, een welkomstbord met een kopje koffie erop: al die kleine dingen doen er toe (TIP). Dat blijkt wel als wij de kaplaarsjes als poten van een buitenprullenbak ontdekken! 

Daar word je toch vrolijk van! Wat ons betreft zet dat de trend. Net als de potentie van het dak om er een groen dak van te maken. En dan zeker het stuk richting het kleine winkelstrookje dat we tegenover de tuin van Waalstaete aantreffen (TIP). 

Tips voor de buurt

De Plint van Waalstaete is gevuld met kleine overige voorzieningen die hun best lijken te doen om zich te verschuilen.

Nu is het op deze dag warm, maar de ruiten zullen ook op andere momenten niet van pottenkijkers gediend zijn. Wij zijn altijd voorstander van de buitenwereld duidelijk maken wie je bent. Mensen moeten verleid en nieuwsgierig worden gemaakt om de schroom van zich af te werpen en naar binnen te gaan (TIP). Kom op SWOA (een afkorting die wij detecteren als Stichting Welzijn Ouderen Arnhem), laat je zien en gooi je afkorting overboord. 

Gebruik het potentieel van de buurt voor het geheel meer dan de som der delen

Nu we toch bezig zijn: zet in de buurt her en der wegwijzers met afstanden neer, om bijvoorbeeld naar het gebouw SLAK met daarin Collectief Koppig, een creatieve broedplaats, te lopen. We spraken zeefdrukker Simon. Hij vertelde dat Marije de sociaal artistieke contactpersoon is. 

Of neem het fraaie nabije park met het grote MBO-college. Daar is ook een grote tuinkas die de moeite waard is om liefde voor het tuinieren nog meer een plek te geven in de mooie tuin bij Waalstaete. 

Wij zien het al voor ons: leerlingen die samen met bewoners in een groentekasje werken, met tuinbakken bezig zijn, vogelhuisjes ophangen et cetera (TIP). Hoe mooi is het dat als je ‘s avonds wat sla op je bord hebt liggen en je kunt zeggen: ‘zelf opgekweekt’ (TIP).  

Als je goed kijkt, is er veel meer dan je denkt. Dat blijkt wel als we aan het eind van onze drie uur durende wandeling stomverbaasd zien dat op de hoek van het kleine winkelstrookje op twintig meter van Waalstaete, De Klup is. Blijkbaar met Burenhulp voor elkaar, het wijkteam Presikhaaf, erin. Op het buitenbord, waar echt je oog op moet vallen, treffen we ook een A4’tje met drie historische wandelingen van ongeveer een uur door Presikhaaf en Pattenburg. Te downloaden via QR codes. En dan denken wij, waarom deze wandelingen niet met gewone bewegwijzering door de wijken? Waarom zien we hier niets van terug in Waalstaete of elders in de wijk? Waarom niet, net zoals je vaak in natuurgebieden ziet, mooie overzichtskaarten waardoor mensen verleid worden deze ommetjes met gesprekonderwerpen erbij te maken? (TIP)

En stiekem denken we ook ‘hè, waarom zit De Klup eigenlijk niet in de ruimte waar nu de Sifa clinic annex aan de tuin van Waalstaete zit?’.

Voor het geven van een eigen buurtidentiteit is het ook prachtig dat je de culturele broedplaats en het Collectief Koppig zo dichtbij hebt. Is het toeval dat alleen het gebouw waarin zij zijn gehuisvest een fraaie muurschildering heeft? Verder is het een kunstloze buurt. Gebruik het collectief om hier verandering in te brengen (TIP). Kunst verbindt, kunst geeft je kracht en inspiratie. De zojuist geïnaugureerde hoogleraar Tineke Abma van Leyden Academy, doet daar al jaren onderzoek naar onder ouderen en is er een groot pleitbezorger van.

We kuieren nog wat door. We zien voetpaden met in het midden een geul waar elke oudere, al dan niet met rollator of rolstoel, zijn evenwichtskunsten moet laten zien. We stuiten op een drukke weg, de laan van Perisikhaaf, die naar het park met dierenweide en het grote winkelcentrum leidt. De wat trage medemens moet toch wel zijn of haar moed bij elkaar pakken om deze over te steken. En dat geldt ook voor de volgende brede vierbaansweg, de IJssellaan, langs het winkelcentrum Presikhaaf. Vanuit het park kun je via een zeer steile voetgangersloopbrug eroverheen. Kom je vanaf het MBO-college, dan moet je heel ver omlopen voor je bij een officiële oversteek komt. Op gevaar voor eigen leven heeft menigeen een olifantenpaadje gebruikt, en dat doen wij ook. 

Voetgangersbeleid in relatie tot ouderen en beweging (tijdsduur van het groene voetgangerslicht!), daar mag in Presikhaaf wel meer aandacht voor komen. En neem dan meteen het gebrek aan bewegwijzering inclusief afstand, duiding en voldoende bankjes mee. 

De omgeving van winkelcentrum Presikhaaf

De hoogbouwflats zijn niet je dat. Gezien de staat ervan denken we dat daar gerust al plannen voor zijn. Het winkelcentrum zelf is aangenaam, maar wel naar binnen gericht. De buitenranden doen eigenlijk niets richting de omgeving.

Wij vragen ons af of er een soort heen-en-weer ophaalservice is om ouderen uit de wijk op een laagdrempelige manier over korte afstanden te vervoeren (TIP). 

Als we deze wijk verder belopen valt ons op dat er zoveel graffiti op de energiehuisjes is. De energiehuisjes bekleden met Street art kunst doet al zoveel (TIP). Dat geldt ook voor de vuilcontainers: fleur ze op en vergroen ze. Werkelijk elke prullenbak puilt uit (TIP). 

De speeltuintjes die we tegen komen zijn wisselend; in de oudbouw ontstijgen ze het niveau ‘wipkip’ haast niet; in de recente nieuwbouw zijn het stoere speelterreinen. Wel valt ons op dat ze allemaal in de volle zon liggen zonder enige schaduw. En ook hier is haast nergens een bankje om op te zitten. Als er een bankje is, hebben wij er niet meer dan één bij een speelplaatsje gevonden. Zo kun je ook niet afwisselen met de zon of schaduw. Ook zagen we geen sporttoestellen waardoor je als volwassene denkt ‘laat ik eens in beweging komen’(TIP). Kortom, ook hier ligt letterlijk een terrein braak om ouderen langer zelf actief te kunnen laten zijn en gezonder thuis te kunnen laten wonen. 

We lopen achter het Presikhaaf-winkelcentrum door. We zien een geïsoleerd gelegen muziekgebouw, Quattro Musica, van de harmonie liggen. We lopen een brede laan in met in het midden een forse groenstrook en met hoeks erop galerij hoogbouwflats met dichte begane grond verdiepingen. Op een -ook weer in de volle zon gelegen- speelveldje na, is er niets van doen op deze wel 1 tot 1,5 km lange laan. Een buurtbewoonster die we spraken vertelde ons behoefte te hebben aan ontmoetingspunten. Deze laan leent zich daar uitstekend voor. Zet er wat picknicktafels neer, een thee- en muziekkoepel (ook fijn voor de harmonie die haar gebouw aan het begin van de laan zo’n beetje heeft liggen), een fontein met perenbadje, bomen met vogelhuisjes, insectenhotels, bloembedden, een jeu de boules baantje en wat kunst in de openbare ruimte. Als we terugrijden naar het station zien we in Arnhem de Jan Vroegop singel. Waarom kan het daar wel en hier niet?

Tot slot

We hebben wat documenten bekeken, zoals de cijfers van Presikhaaf, het presikhaafnet, het project via Zonmw van het ouderennetwerk 'Presikhaaf Arnhem Geen brug te ver'. We volgen de geliefde burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch, op Facebook en treffen een bericht over Presikhaaf Oost. Over wie er allemaal meedoen en een vrolijke foto van hen, onder een spandoek met 'Arnhem-Oost zijn we samen'. 

Er staat een opmerking van iemand onder: ‘jammer dat de bewoners niet hebben getekend’, waarbij wij aanvullen: ‘jammer dat het alleen op de kinderen is gefocust’. Samen is iedereen: jonge en oude bewoners, organisaties, instituties en bedrijven. Het geheel is meer dan de som der delen. Jong en oud. Alle kansen liggen in Presikhaaf voor het oprapen. Waar een wil is, is een weg.

Deze zorg voor de buurtvisite is gestuurd naar:

Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem 
burgemeester@arnhem.nl

PLEYADE EN WAALSTAETE
Alleen contactformulier op de website.

DE KLUP
info@dekluparnhem.nl

SWOA
Alleen contactformulier op de website.

WIJKPLATFORM PRESIKHAAF
Alleen contactformulier op de website.

COLLECTIEF KOPPIG tav MARIJE
marije@collectiefkoppig.nl

Deze zorg voor de buurtvisite is afgelegd op 6 juni 2023. 

Door: Hetti Willemse hettiwillemse@publicarea.nl
          Ad van Elzakker advanelzakker@publicarea.nl
          Evelien Kelfkens kelfkens@leydenacademy.nl