Tja en dan ben je terug uit Japan, na achttien dagen HAN-studiereis, waarvan elf met een flinke groep managers en bestuurders uit wonen, zorg en welzijn...

Wat een fantastisch inspirerend land, waar moderniteit hand in hand gaat met oude waarden als respect voor medemens en omgeving. Waar de treinen punctueel vertrekken vanaf het superdrukke Tokyo Station, evengoed als in de bergen nabij Nikko, en een allervriendelijkste perronwachter je geduldig, accuraat en punctueel op het goede pad, dat wil zeggen de goede weg terug helpt.

En zo is ook het wonen op veel plekken op een bijzondere wijze ‘verzorgd’ geregeld. Zo zagen we een gepensioneerde, maar nog altijd als ‘betaald vrijwillig’ doorwerkende verpleegkundige in de plint van een immense Danchi - zeg maar Bijlmerflat-achtig woongebouw - waar bewoners informeel bij elkaar komen, gericht op het voorkomen van isolatie of erger, van ouderen die lijden aan de eenzaamheidsstoornis, Hikkikomori. Ook troffen we tachtig of negentig jaar oude ‘Sisters’ die ons ritmisch stappen deden zetten in vierkante vakjes op de vloer, wat nog niet meeviel…

Wat een fantastisch, maar ook zorgwekkend ontgroenend land. Een Nederlandse architect, al vijftien werkzaam in Japan, legde ons uit hoe de betonbouweconomie Japan en haar steden in haar greep houdt, met een torenhoge staatsschuld tot gevolg, die eigenlijk wel haaks staat op de noodzakelijke aandacht en zorg voor haar Superaging Society… Want nu rijden de treinen weliswaar stipt over de supersnelle verbindingen en heeft de gemiddelde Japanner een prima dak uit de bubbel-economietijd boven zijn hoofd… maar er staan intussen 12 miljoen woningen leeg, vooral op het platteland, waar de ontgroening de vergrijzing al bijna inhaalt. De bevolking krimpt in absolute zin van 120 naar 80 miljoen inwoners rond 2045. Ons voorland? Want ook bij ons slaat de vergrijzing toe. Maar wij hebben nog steeds een breuk in de levenslijn, die pensioen heet. Rond je zestigste word je gevraagd hoe lang je nog moet… en als je zover bent, hoe ga je van het leven genieten? Alsof je dat daarvoor niet hebt gedaan… In Japan kent men ook een pensioenleeftijd, maar is de vraag niet hoe lang je nog moet…

Je gaat door met de dingen die je leuk vindt of gaat iets anders doen, net zoals al die jaren daarvoor. En ja, ook dat is waar: soms moet men ook door werken, omdat het pensioen onvoldoende is om van te leven.

En intussen weer terug in Nederland, smaakt Japan, haar eten, haar ritme, haar rust naar meer, we komen terug, we beloven het...

Dort Spierings, docent-onderzoeker bij Hogeschool Arnhem/Nijmegen en Rob Hoogma, bestuurder en coach consultant bij Hoogma-Innovatie, bezochten Japan met een groep van 21 bestuurders, managers en docenten tijdens een studiereis vanuit de HAN.

Rob en Dort zijn expert bij ZorgSaamWonen.

Dit artikel is ook te vinden in het ZorgSaamWonen digimagazine #3 2023.