'De buurt moet in de genen van zorg en welzijn zitten'

logo who cares

Oud-minister van OCW Jet Bussemaker is sinds juni 2019 voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Ze volgde Pauline Meurs op en nam daarmee ook haar plek in de stuurgroep van WHO CARES in. Haar streven: ‘De zorgvraag verminderen is niet voldoende, het gaat om kwaliteit van leven toevoegen’. We spreken haar half april, midden in de coronacrisis.

Bron: Who Cares 

‘De zorgwereld zit vast in patronen en denkkaders, creatievelingen kunnen er op een andere manier naar kijken. Die inspiratie zie ik bij WHO CARES. Het past perfect bij mijn eigen ambities’. Voor Jet Bussemaker is Who Cares geen nieuwe thematiek. Als staatssecretaris van VWS heeft zij zich met collega Eberhart van der Laan toegelegd op de verbinding van de domeinen wonen en zorg. Als minister van OCW heeft zij de kracht leren kennen van het anders denken, in haar omgang met ontwerpers.

‘Problemen met de volksgezondheid zijn in wezen samenlevingsproblemen’, zegt Bussemaker. De zorgvraag verminderen is niet voldoende, het gaat om kwaliteit van leven toevoegen. Of dat nu voor ouderen is, woonvormen voor gehandicapten in woonwijken, of meergeneratiehuizen. Het heeft evenmin zin om je alleen te bekommeren om woningen. Het gaat erom fysieke en sociale woonomgevingen te verbinden.’

Het verbinden van deze domeinen gaat niet vanzelf. Bussemaker lacht: ‘Als je negen jaar bewindspersoon bent geweest, dan is een van de Top 3 - frustraties de verkokering, op alle niveaus. Het is zoeken naar manieren om daar doorheen te beuken.
‘De WHO CARES-projecten laten met verbeeldingskracht zien waar het wringt. Dat is belangrijke informatie voor de Taskforce (een initiatief van de VNG, Aedes, ActiZ en de ministeries VWS en BZK op terrein van woonzorgopgaven, red.). De Taskforce moet op systeemniveau de verkokering doorbreken. Maar het gevaar is dat ze te veel vanuit structuren gaat denken. We moeten niet alleen in systemen denken, maar ook vanuit praktische problemen. Daar zit de kracht van WHO CARES. In het genereren van ideeën, het stimuleren van omdenken en enthousiasme.

‘Je moet beginnen bij mensen die iets voor elkaar krijgen, niet bij de bestuursstructuren. Betrek bewoners daar actief bij. Ook de groep ouderen. Als Raad schetsen we in het advies ‘De derde levensfase: het geschenk van de eeuw’, hoe ouderen vol in het leven staan. Zij hebben veel kennis. Zetten zelf zorgcooperaties op. Nadenken over de toekomst kan niet alleen met professionals.’

Niemandsland betreden
Zo’n aanpak vraagt een integrerende rol van gemeenten. Bussemaker herkent de observaties van WHO CARES dat de gemeenteambtenaren overbelast zijn en nauwelijks aan die rol toekomen. Toch blijft zij optimistisch: ‘Het realiseren van integrale projecten zal altijd supertaai blijven. Maar hoe meer voorbeelden je kunt laten zien, hoe beter het gaat. Als je daarachter ook nog wat systeemfouten herkent, moeten die wel opgelost worden..

‘Met de strengere regels, bijvoorbeeld voor corporaties, is het niet altijd gemakkelijk om iets op een ander terrein te doen, bijvoorbeeld zorgtaken overnemen. Maar de grens tussen de domeinen is nu niemandsland geworden. Partijen zouden wat meer op die grens moeten werken. Wat zou het mooi zijn als gemeente, corporatie, zorg- en welzijnsinstellingen op wijkniveau, een gezamenlijk fonds oprichten waarin ze geld reserveren voor innovaties.
‘Je zou met elkaar een kennisplatform moeten ontwikkelen, waar je goede voorbeelden deelt. Als een formule ergens werkt, kan het ook elders toegepast worden. Je moet wel ruimte voor verschillende perspectieven geven. Er zit bijvoorbeeld ook veel expertise bij bewonersorganisaties. ‘

Corona als breekijzer
Nu, midden in de coronacrisis, staan we in de commandostand. Dat is begrijpelijk. Maar we moeten straks de complexiteit meer ruimte geven, weer oog hebben voor sociaal, economisch en duurzaam perspectief, naast het medische dat nu de overhand heeft. Voor corona wisten we ook al dat het met de vergrijzing niet de goede kant op ging. Nu is de tijd om stappen voorwaarts te zetten.

Hoe gaan we zorgzame wijken ontwikkelen? Welk beroep kun je doen op burgers? Er is niet één model. Hoe een zorgzame wijk eruit ziet, weet je pas na een goede analyse van de wijk. Zorg- en welzijnsorganisaties moet je bij de analyse betrekken. De mededingingsbepalingen schrijven voor datde wijkverpleging in meerdere wijken moet werken. Maar als je de wijk en buurt belangrijker wil maken, moet je die eis misschien loslaten. Van zorgpartijen vraagt het om niet alleen medisch curatief te kijken, maar ook het sociale en publieke domein te betrekken. De buurt moet in de genen van zorg en welzijn zitten.’

Interview: Rutger Oolbekkink en Jasper Klapwijk
Tekst: Marijke Bovens

Ook interessant / voor u geselecteerd

Gastheren Apeldoorn en Gelderland ‘ontmoeten en ‘verbinden’ op ZorgSaamWonen Congres
10 september 2025

Het ZorgSaamWonen Congres kent dit jaar twee gastheren: Gemeente Apeldoorn -‘…

Lees Verder »
Voor Ludgerus verlaat je wél je huis
4 september 2025

Ludgerus, een sociale, veilige, zorgzame, levendige en zelfstandige geclusterde…

Lees Verder »
ZorgSaamWonen Congres: Het geheim van community building in kwetsbare wijken
2 september 2025

In een sterke gemeenschap zetten bewoners zich in voor elkaar, waardoor de…

Lees Verder »
De fijne stad, een inspiratieboek voor de gezonde leefomgeving
27 augustus 2025

Vincent Luijendijk, schrijver, spreker en strateeg, toont in zijn boek ‘De fijne…

Lees Verder »
Het succes van de voorzorgcirkel: De oplossing zit bij de mensen zelf
26 augustus 2025

De voorzorgcirkel. Je komt het overal tegen. De bedenker, Henk Geene, psycholoog en…

Lees Verder »
Lessen uit Austerlitz
7 augustus 2025

Austerlitz is in de wereld van wonen, welzijn en zorg misschien wel het meest…

Lees Verder »
Vitale wijk in Midden-Delfland: met elkaar, voor elkaar
5 augustus 2025

In Den Hoorn, een kern in de gemeente Midden-Delfland, hebben bewoners zelf aan de basis gestaan van een ‘…

Lees Verder »
Zorgzame plekken gezocht!
22 juli 2025

Net als voorgaande jaren zijn we met de ZorgSaamWonen Award weer op zoek naar mooie…

Lees Verder »
Samenwerken met zorgzame gemeenschappen: 8 inzichten en 5 bouwstenen
21 juli 2025

Zorgzame gemeenschappen blijken een krachtig antwoord op een zorgsysteem dat piept en…

Lees Verder »
Hof van Jacob: Wonen in de wijk, zorg binnen handbereik
15 juli 2025

Een verre blik in de toekomst. Op het beeld dat zich daarbij ontvouwde – na het doortrekken van actuele trends…

Lees Verder »
Duurzame financiering van zorgzame gemeenschappen
9 juli 2025

Op veel plekken onderzoeken zorgorganisaties hoe beter aan te sluiten op…

Lees Verder »
Kamerbrief over Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen
8 juli 2025

Het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) is vorige week afgerond. Met dit programma is…

Lees Verder »
Alledaagse attentheid in de winkelstraat, ondernemers als bron van hulp en steun in de buurt
4 juli 2025

Het Ben Sajet Centrum heeft onderzoek gedaan naar alledaagse attentheid bij buurtwinkels. De onderzoekers,…

Lees Verder »
SROI Eijsden: €6 winst per euro investering
2 juli 2025

Een euro geïnvesteerd in een krachtenbinder voor een zorgzame gemeenschap levert minimaal zes euro…

Lees Verder »
Verbinding en zorgzaamheid in de wijk? Van ideaalbeeld naar realiteit
2 juli 2025

‘We moeten minder vanuit ideaalbeelden kijken en meer vanuit de realiteit’. Deze…

Lees Verder »
Herculeshof, kloppend hart van woonzorgzone Daalhof
26 juni 2025

Wonen op een plek waar je je thuis voelt, veilig en vertrouwd. En waar, als dat…

Lees Verder »
Woongeluk in Hugo's tuin
24 juni 2025

“Ik ben er een rijker mens van geworden”, zegt een bewoonster van Hugo’s tuin in…

Lees Verder »
Deurne en Someren bundelen krachten voor integrale woon-welzijn-zorgvisie
6 juni 2025

Vergrijzing, toenemende zorgbehoeften en de krappe woningmarkt leggen een enorme druk op veel gemeenten.…

Lees Verder »
Mensen beseffen steeds meer dat we het met elkaar moeten doen
4 juni 2025

Een zorgzame straat begint met elkaar kennen en herkennen, stellen Yvonne Witter en Daniëlle Harkes, oprichters…

Lees Verder »
B&B De Uitwijk: Een warm bad van verbondenheid
2 juni 2025

Het krijtbord in de voortuin van B&B De Uitwijk verklapt dat er in het voormalige schoolgebouw in…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.