Augustanahof, een hofje met diepe wortels

vervangende foto

Bij de opening van de Augustanahof in september 2017 werd het complex in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer ‘een cadeau voor de stad genoemd’, door wethouder Laurens Ivens die de openingshandeling verrichtte. De verbouwing van de Lutherse Augustanakerk uit 1957 leverde een wooncomplex voor oud en jong op én een ontmoetingsplek voor de buurt. ZorgSaamWonen nam een kijkje en sprak met de architect, de Diaconie en twee bewoonsters. De Augustanahof blijkt vier jaar na de opening een fijne woonplek te zijn in een levendige gemeenschap. ‘Deze manier van samenwonen werkt echt’, constateren de betrokkenen.

Een geslaagde verkleuring
Katja de Winter van architectenbureau Ponec De Winter heeft het liever over de ‘verkleuring’ van de kerk dan over de transformatie. ‘De Augustanankerk is zo’n prachtig voorbeeld van de wederopbouw architectuur van de jaren vijftig. We hebben met veel respect voor het gebouw het woonprogramma ingepast. Aan de buitenkant is het karakter van de kerk gehandhaafd. Binnen hebben we in de kerkzaal nieuwe woningen gerealiseerd. Ook de predikanten-/kosterswoning en de ruimtes van de zondagschool zijn omgevormd tot appartementen.’

De Augustanahof telt zestien (sociale) huurwoningen voor één- of tweepersoonshuishoudens variërend van 30 tot 70 vierkante meter. Op dit moment worden tien woningen bewoond door ouderen, vijf door jongere mensen en één is een gastenwoning voor tijdelijke huisvesting voor jongeren die behoefte hebben aan extra ondersteuning. ‘De structuur van het gebouw was helder’, zegt Katja. ‘Daar wilden we niet teveel op ingrijpen. We hebben veel materialen kunnen hergebruiken zoals de glas in lood panelen.’ Het gebouw heeft zijn functie voor de buurt behouden door de ontmoetingsplek in de Hofkamer en de Kapel die dagelijks een uurtje open is en waar op zondag religieuze vieringen zijn. Ook de Stiltetuin is toegankelijk voor de buurt. ‘En de bewoners luiden bij vieringen en bijzondere momenten de klok. De kerk is veranderd, maar het karakter gebleven.’ Ze wijst ons nog even op de naam bij de ingang, waar eerst Augustanakerk stond, staat nu in hetzelfde lettertype Augustanahof.

Een hofje met diepe wortels
Wilmar Hassoldt is vanuit de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam betrokken bij de ontwikkeling en het huidige reilen en zeilen van de Augustananhof. Toen in 2015 de zondagse kerkdiensten in verband met het kleiner worden van de kerkgemeente stopten, heeft de Diaconie het gebouw overgenomen en met inbreng van vrijwilligers, toekomstige bewoners, architecten en vastgoedontwikkelaar een nieuwe functie gegeven. Een modern hofje waar samen wonen, omzien naar elkaar, gastvrijheid  en inspiratie de kernwaarden zijn.

De betrokkenheid van de Lutherse Diaconie met hofjes in Amsterdam gaat al eeuwen terug, vertelt Wilmar. ‘De oudst bekende Lutherse hofjes zijn het Konijnenhof uit 1670 en het Zwaardvegershof uit 1720, beide in de Jordaan. De grond was er toen goedkoop en er was ruimte om te bouwen. Dat is nu moeilijk voor te stellen’, lacht Wilmar. ‘De hofjes boden onderdak aan oudere alleenstaande dames. Ze hebben 200 jaar bestaan totdat ze verouderd raakten en er in 1909 een nieuwe hof werd gesticht de Lutherhof. Dit complex voor oudere dames bestaat nog steeds maar is inmiddels gemoderniseerd en huisvest nu zowel ouderen als jongeren, mannen en vrouwen.’ Wilmar ziet hoe er ook in onze tijd behoefte is aan deze eeuwenoude woonvorm. ‘De besloten bouw geeft een veilig gevoel. Bewoners kijken naar elkaar om maar er is ook ruimte voor individualiteit. Hofjes bieden een mooie balans tussen privé en gemeenschappelijkheid’. De positieve ervaringen op de Lutherhof inspireerden de Lutherse Diaconie om nieuwe hofjes te ontwikkelen. De Augustanahof is de eerste en inmiddels zijn er plannen om ook in Amsterdam Zuid-Oost een nieuw hofje te stichten.

corry op het terras

Bouwen aan de gemeenschap
Tegelijkertijd met het ontwerp van het gebouw startte het parallelle proces van het bouwen aan de gemeenschap. Rianne Joosse was één van de kwartiermakers én is bewoonster van het eerste uur. ‘Dat laatste was eigenlijk een beetje tot mijn verbazing. Ik woonde in Brabant en zag een vacature voor kwartiermaker op een banensite voor de religieuze sector. Het sprak mij enorm aan om mee te werken aan het ontwikkelen van een woongemeenschap. Later kwam pas de woning in beeld en besloot ik er zelf te gaan wonen’. De kwartiermakers dachten mee met de opzet van gebouw en gemeenschap en zochten contact met toekomstige bewoners. ‘Wie gaat er wonen, wie past er, hoe geven we vorm aan het wonen, het omzien naar elkaar en naar de buurt?, Daar zijn we intensief mee bezig geweest, vertelt Rianne.

Ook toen we er woonden, ging het bouwen aan de gemeenschap door. Marie-Claire Vos beaamt dat. Ook zij is bewoonster vanaf het begin. ‘Ik vind gemeenschappelijk wonen belangrijk. Er is soms wel verschil in hoe jong en oud dat invullen. De jonge mensen hebben soms wat meer hun eigen leven. Dan schuurt het soms, maar dat levert altijd weer wat op.’ Marie-Claire heeft veel ervaring met wonen in een gemeenschap; 25 jaar was ze aan een religieuze orde verbonden en daarna woonde ze in het Begijnhof in Amsterdam. ‘Je kunt hier veel samen doen. Ik hou van spelletjes, samen koffie drinken en de religieuze vieringen in de Kapel.’
Het gemeenschapsgevoel zit ook in elkaar tegenkomen op de gang, een praatje maken, even iets voor elkaar doen’, zegt Rianne. ‘We zijn niet elkaars mantelzorger’, benadrukt ze, ‘al kan het wel spontaan ontstaan, zoals toen één van de bewoners ernstig ziek werd.’

Het contact en de activiteiten voor de buurt komen nu heel voorzichtig weer opgang. De coronatijd heeft daar een grote wissel op getrokken. ‘We gaan weer langzaam open’, vertelt Rianne. ‘We hebben koffieochtenden, een gespreksgroep, een eetgroep, een hele actieve tuingroep. Elke middag is de kapel open van drie tot vier en heeft één van ons kapeldienst. Mensen uit de buurt komen een kaarsje branden of even in stilte zitten. Op zondag hebben we een gezamenlijke viering waarbij de buurt ook welkom is. Maar het is niet alleen geestelijk voedsel dat we in de aanbieding hebben hoor. Onze pannenkoekmaaltijden zijn beroemd in de buurt!’

Meer lezen over de Augustanahof op de site van architectenbureau Ponec De Winter en van de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam

Ook interessant / voor u geselecteerd

Zo Willen Wedde, Vriescheloo en Veelerveen Wonen
29 maart 2024

‘Zo Willen Wij Wonen’ is een netwerk van wooninitiatieven in Groningen die kennis en ervaring delen met elkaar…

Lees Verder »
Wooncoöperatie De Bonte Hulst vaart wel bij expertise
28 maart 2024

Wooncoöperaties zijn dé duurzame woonvormen voor de toekomst, zegt Thelma Boas, Zij is aangesloten bij de…

Lees Verder »
Kloostervelden: van instellingsterrein naar inclusieve woonwijk
19 maart 2024

De ‘Woondroom Kloostervelden’, een inclusieve woonwijk in het Brabantse Sterksel, is…

Lees Verder »
Burgerinitiatieven op het platteland
18 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Top 10 kerken en kloosters
15 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Samen onder één dak
14 maart 2024

Vorige maand ben ik begonnen als de kwartiermaker bij Stichting Thuis in Welzijn. Je weet wel: de organisatie…

Lees Verder »
De kracht van verbeelding bij herbestemming zorgvastgoed
14 maart 2024

"Iedereen kan een huis bouwen", aldus Noël Josemans. Hij bouwde zelf zijn eigen huis; geheel van afval. “Gewoon…

Lees Verder »
Haast maken met nieuwe woonvormen voor ouderen
11 maart 2024

Met het toegewijde team ‘senioren en zorg’ richt AM zich op het ontwikkelen van…

Lees Verder »
GeWoon Thuis in Blericks seniorencomplex Ruysdonck
4 maart 2024

Dat moet anders, dacht woningcorporatie Woonwenz bij het zien van zoveel…

Lees Verder »
Goud voor mekaar: eerste woongemeenschap in zicht!
29 februari 2024

‘Zo Willen Wij Wonen’ is een netwerk van wooninitiatieven in Groningen die kennis…

Lees Verder »
Woonvormen senioren Zuid-Holland (SRW), subsidie
19 februari 2024

Alle gemeenten in Zuid-Holland kunnen een aanvraag indienen voor een bijdrage uit de Subsidieregeling…

Lees Verder »
DEEL deelt kennis over empathisch wonen in projectvideo en podcasts
15 februari 2024

DEEL is een afkorting voor Dutch Empathic Environment Livinglabs. Het is een initiatief van prof.dr.ir. Masi…

Lees Verder »
'Ruimte voor mensen, dat is wat ons typeert'
12 februari 2024

Met INBO sluit een partner aan bij het platform ZorgSaamWonen die het werkveld mede vormgeeft. Want wie kent…

Lees Verder »
Wonen met Meer, een zorg minder
7 februari 2024

Er ontstaat een enorm gat tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Dat dacht Bart Bijlsma in 2014 meteen toen…

Lees Verder »
Woonwijk Kloostervelden: Een thuis voor iedereen!
24 januari 2024

Projectleider Hilke Huysinga, ambassadeur van Kloostervelden blikt in deze column terug op hoe voor…

Lees Verder »
Kamerbrief over voortgang programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)
8 januari 2024

Vorig jaar heeft het ministerie van VWS het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gestart…

Lees Verder »
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving voor 2024
5 januari 2024

Benut het momentum en doe radicaal concessies

De brede volkshuisvesting staat in het midden van de…

Lees Verder »
Toekomstbestendig wonen in Gelderland-Zuid
2 januari 2024

Leren van het verleden, samen bouwen en zorgen voor morgen

Rabobank, partner van ZorgSaamWonen,…

Lees Verder »
Stadsveteraan 020, voedingsbodem voor een vitale leefgemeenschap
22 december 2023

Op 30 november was het eindelijk zover. We gaan naar de Stadsveteraan 020! Nadat de excursie begin november was…

Lees Verder »
Op weg naar een concrete en strategisch haalbare transformatiekalender
21 december 2023

Wordt 2024 het jaar van de oplossingen voor nieuwbouw?  

De opgave is inmiddels bekend: er is tot 2040…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.