Augustanahof, een hofje met diepe wortels

vervangende foto

Bij de opening van de Augustanahof in september 2017 werd het complex in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer ‘een cadeau voor de stad genoemd’, door wethouder Laurens Ivens die de openingshandeling verrichtte. De verbouwing van de Lutherse Augustanakerk uit 1957 leverde een wooncomplex voor oud en jong op én een ontmoetingsplek voor de buurt. ZorgSaamWonen nam een kijkje en sprak met de architect, de Diaconie en twee bewoonsters. De Augustanahof blijkt vier jaar na de opening een fijne woonplek te zijn in een levendige gemeenschap. ‘Deze manier van samenwonen werkt echt’, constateren de betrokkenen.

Een geslaagde verkleuring
Katja de Winter van architectenbureau Ponec De Winter heeft het liever over de ‘verkleuring’ van de kerk dan over de transformatie. ‘De Augustanankerk is zo’n prachtig voorbeeld van de wederopbouw architectuur van de jaren vijftig. We hebben met veel respect voor het gebouw het woonprogramma ingepast. Aan de buitenkant is het karakter van de kerk gehandhaafd. Binnen hebben we in de kerkzaal nieuwe woningen gerealiseerd. Ook de predikanten-/kosterswoning en de ruimtes van de zondagschool zijn omgevormd tot appartementen.’

De Augustanahof telt zestien (sociale) huurwoningen voor één- of tweepersoonshuishoudens variërend van 30 tot 70 vierkante meter. Op dit moment worden tien woningen bewoond door ouderen, vijf door jongere mensen en één is een gastenwoning voor tijdelijke huisvesting voor jongeren die behoefte hebben aan extra ondersteuning. ‘De structuur van het gebouw was helder’, zegt Katja. ‘Daar wilden we niet teveel op ingrijpen. We hebben veel materialen kunnen hergebruiken zoals de glas in lood panelen.’ Het gebouw heeft zijn functie voor de buurt behouden door de ontmoetingsplek in de Hofkamer en de Kapel die dagelijks een uurtje open is en waar op zondag religieuze vieringen zijn. Ook de Stiltetuin is toegankelijk voor de buurt. ‘En de bewoners luiden bij vieringen en bijzondere momenten de klok. De kerk is veranderd, maar het karakter gebleven.’ Ze wijst ons nog even op de naam bij de ingang, waar eerst Augustanakerk stond, staat nu in hetzelfde lettertype Augustanahof.

Een hofje met diepe wortels
Wilmar Hassoldt is vanuit de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam betrokken bij de ontwikkeling en het huidige reilen en zeilen van de Augustananhof. Toen in 2015 de zondagse kerkdiensten in verband met het kleiner worden van de kerkgemeente stopten, heeft de Diaconie het gebouw overgenomen en met inbreng van vrijwilligers, toekomstige bewoners, architecten en vastgoedontwikkelaar een nieuwe functie gegeven. Een modern hofje waar samen wonen, omzien naar elkaar, gastvrijheid  en inspiratie de kernwaarden zijn.

De betrokkenheid van de Lutherse Diaconie met hofjes in Amsterdam gaat al eeuwen terug, vertelt Wilmar. ‘De oudst bekende Lutherse hofjes zijn het Konijnenhof uit 1670 en het Zwaardvegershof uit 1720, beide in de Jordaan. De grond was er toen goedkoop en er was ruimte om te bouwen. Dat is nu moeilijk voor te stellen’, lacht Wilmar. ‘De hofjes boden onderdak aan oudere alleenstaande dames. Ze hebben 200 jaar bestaan totdat ze verouderd raakten en er in 1909 een nieuwe hof werd gesticht de Lutherhof. Dit complex voor oudere dames bestaat nog steeds maar is inmiddels gemoderniseerd en huisvest nu zowel ouderen als jongeren, mannen en vrouwen.’ Wilmar ziet hoe er ook in onze tijd behoefte is aan deze eeuwenoude woonvorm. ‘De besloten bouw geeft een veilig gevoel. Bewoners kijken naar elkaar om maar er is ook ruimte voor individualiteit. Hofjes bieden een mooie balans tussen privé en gemeenschappelijkheid’. De positieve ervaringen op de Lutherhof inspireerden de Lutherse Diaconie om nieuwe hofjes te ontwikkelen. De Augustanahof is de eerste en inmiddels zijn er plannen om ook in Amsterdam Zuid-Oost een nieuw hofje te stichten.

corry op het terras

Bouwen aan de gemeenschap
Tegelijkertijd met het ontwerp van het gebouw startte het parallelle proces van het bouwen aan de gemeenschap. Rianne Joosse was één van de kwartiermakers én is bewoonster van het eerste uur. ‘Dat laatste was eigenlijk een beetje tot mijn verbazing. Ik woonde in Brabant en zag een vacature voor kwartiermaker op een banensite voor de religieuze sector. Het sprak mij enorm aan om mee te werken aan het ontwikkelen van een woongemeenschap. Later kwam pas de woning in beeld en besloot ik er zelf te gaan wonen’. De kwartiermakers dachten mee met de opzet van gebouw en gemeenschap en zochten contact met toekomstige bewoners. ‘Wie gaat er wonen, wie past er, hoe geven we vorm aan het wonen, het omzien naar elkaar en naar de buurt?, Daar zijn we intensief mee bezig geweest, vertelt Rianne.

Ook toen we er woonden, ging het bouwen aan de gemeenschap door. Marie-Claire Vos beaamt dat. Ook zij is bewoonster vanaf het begin. ‘Ik vind gemeenschappelijk wonen belangrijk. Er is soms wel verschil in hoe jong en oud dat invullen. De jonge mensen hebben soms wat meer hun eigen leven. Dan schuurt het soms, maar dat levert altijd weer wat op.’ Marie-Claire heeft veel ervaring met wonen in een gemeenschap; 25 jaar was ze aan een religieuze orde verbonden en daarna woonde ze in het Begijnhof in Amsterdam. ‘Je kunt hier veel samen doen. Ik hou van spelletjes, samen koffie drinken en de religieuze vieringen in de Kapel.’
Het gemeenschapsgevoel zit ook in elkaar tegenkomen op de gang, een praatje maken, even iets voor elkaar doen’, zegt Rianne. ‘We zijn niet elkaars mantelzorger’, benadrukt ze, ‘al kan het wel spontaan ontstaan, zoals toen één van de bewoners ernstig ziek werd.’

Het contact en de activiteiten voor de buurt komen nu heel voorzichtig weer opgang. De coronatijd heeft daar een grote wissel op getrokken. ‘We gaan weer langzaam open’, vertelt Rianne. ‘We hebben koffieochtenden, een gespreksgroep, een eetgroep, een hele actieve tuingroep. Elke middag is de kapel open van drie tot vier en heeft één van ons kapeldienst. Mensen uit de buurt komen een kaarsje branden of even in stilte zitten. Op zondag hebben we een gezamenlijke viering waarbij de buurt ook welkom is. Maar het is niet alleen geestelijk voedsel dat we in de aanbieding hebben hoor. Onze pannenkoekmaaltijden zijn beroemd in de buurt!’

Meer lezen over de Augustanahof op de site van architectenbureau Ponec De Winter en van de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam

Ook interessant / voor u geselecteerd

ZorgSaamWonen telt af!
2 december 2024
Lees Verder »
De hoogtepunten van ZorgSaamWonen
28 november 2024

Het is feest, want ZorgSaamWonen bestaat vijf jaar. In ons nieuwste Digimagazine…

Lees Verder »
Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn
18 november 2024

De provincie Brabant is - mede op initiatief van enkele maatschappelijke organisaties - gestart met het ‘…

Lees Verder »
Nieuwe inspiratiekaart online: Doe mee en deel!
5 november 2024

Overal in Nederland ontstaan goede initiatieven die wonen, welzijn en zorg voor ouderen combineren en bijdragen…

Lees Verder »
Leefvormen in een ouder wordende samenleving
28 oktober 2024

Als mensen leefruimte delen, verlicht dat de druk op de woningmarkt. Als mensen meer dingen samendoen,…

Lees Verder »
Collectieve woonvormen, inspirerende oplossingen voor actuele, maatschappelijke vraagstukken
21 oktober 2024

Groep, Gebouw, Geld, Grond en Gemeente. Dat zijn de factoren die bepalen of een collectieve woonvorm slaagt,…

Lees Verder »
Excursie naar Gent: inspiratie voor coöperatief wonen
15 oktober 2024

Vrijdag 13 september 2024 gingen Cooplink en ZorgSaamWonen samen met zestien deelnemers op excursie in Gent,…

Lees Verder »
Volop leven in de brouwerij in woonzorgcentrum De Bloemendal
14 oktober 2024

Janny heeft het druk vandaag. Als bewoonster van woonzorgcentrum De Bloemendal in Deventer verzorgt ze de ene…

Lees Verder »
Park Vossenberg, een veilige en vertrouwde plek
10 oktober 2024

Op donderdag 31 oktober gaan we in samenwerking met onze partner Pellikaan op excursie naar Park Vossenberg in…

Lees Verder »
Het verhaal van Dekkerswald: Van sanatorium naar zorgzame buurt
9 oktober 2024

Het bosrijke, en ook zonnige instellingsterrein ‘Dekkerswald’, langs de weg van…

Lees Verder »
"Ook in de binnenstad kun je prima oud worden"
8 oktober 2024

De vergrijzing vindt wereldwijd plaats. Bij de architectuur voor ouderenwoningen…

Lees Verder »
ZorgSaamWonen Congres 2024: impuls voor spontane ontmoeting
7 oktober 2024

Hun liefde spatte de zaal in. Zo’n 330 zorg-, wonen-, welzijnsprofessionals én ‘…

Lees Verder »
Brokanthuis Hengelo: combinatie van studentenhuis, hotel en hofje
26 september 2024

Op een stralende donderdagochtend staat Caroline Coumans met de stofzuiger in haar…

Lees Verder »
Placemaking: van ruimte naar betekenisvolle plek
24 september 2024

Placemaking, een term die in de gesprekken met organisaties uit de community van…

Lees Verder »
Inrichten van de zorgomgeving volgens het healing environment principe
23 september 2024

Misschien heb je de term wel eens voorbij horen komen; healing environment. Een term…

Lees Verder »
Woongroep Haarlem, Lavendelstraat: "Niets is mooier dan met elkaar leven in een gedeelde droom"
10 september 2024

Het was 35 jaar geleden zijn droom: betekenisvol wonen in een woongemeenschap met…

Lees Verder »
Doorstroomtrein Floqz in de sociale huursector
9 september 2024

Provincie Gelderland zet zich actief in voor meer beweging op de woningmarkt. Een van de manieren waarop ze dit…

Lees Verder »
Top 10: van kerk of klooster naar nieuwe woonvorm
29 augustus 2024

Op diverse locaties in Nederland krijgen oude kerkgebouwen en kloosters een nieuwe bestemming. Na uitgebreide…

Lees Verder »
Transformatie Dekkerswald Groesbeek van zorgterrein naar zorgzame buurt
26 augustus 2024

Op 12 september gaan we in samenwerking met onze partner HevoFame op excursie naar Dekkerswald in Groesbeek.…

Lees Verder »
Instrumentenkoffer betaalbare woningvoorraad
5 augustus 2024

In opdracht van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) heeft RIGO de betaalbaarheidsproblematiek in de MRA geschetst…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.