Augustanahof, een hofje met diepe wortels

vervangende foto

Bij de opening van de Augustanahof in september 2017 werd het complex in de Amsterdamse wijk Bos en Lommer ‘een cadeau voor de stad genoemd’, door wethouder Laurens Ivens die de openingshandeling verrichtte. De verbouwing van de Lutherse Augustanakerk uit 1957 leverde een wooncomplex voor oud en jong op én een ontmoetingsplek voor de buurt. ZorgSaamWonen nam een kijkje en sprak met de architect, de Diaconie en twee bewoonsters. De Augustanahof blijkt vier jaar na de opening een fijne woonplek te zijn in een levendige gemeenschap. ‘Deze manier van samenwonen werkt echt’, constateren de betrokkenen.

Een geslaagde verkleuring
Katja de Winter van architectenbureau Ponec De Winter heeft het liever over de ‘verkleuring’ van de kerk dan over de transformatie. ‘De Augustanankerk is zo’n prachtig voorbeeld van de wederopbouw architectuur van de jaren vijftig. We hebben met veel respect voor het gebouw het woonprogramma ingepast. Aan de buitenkant is het karakter van de kerk gehandhaafd. Binnen hebben we in de kerkzaal nieuwe woningen gerealiseerd. Ook de predikanten-/kosterswoning en de ruimtes van de zondagschool zijn omgevormd tot appartementen.’

De Augustanahof telt zestien (sociale) huurwoningen voor één- of tweepersoonshuishoudens variërend van 30 tot 70 vierkante meter. Op dit moment worden tien woningen bewoond door ouderen, vijf door jongere mensen en één is een gastenwoning voor tijdelijke huisvesting voor jongeren die behoefte hebben aan extra ondersteuning. ‘De structuur van het gebouw was helder’, zegt Katja. ‘Daar wilden we niet teveel op ingrijpen. We hebben veel materialen kunnen hergebruiken zoals de glas in lood panelen.’ Het gebouw heeft zijn functie voor de buurt behouden door de ontmoetingsplek in de Hofkamer en de Kapel die dagelijks een uurtje open is en waar op zondag religieuze vieringen zijn. Ook de Stiltetuin is toegankelijk voor de buurt. ‘En de bewoners luiden bij vieringen en bijzondere momenten de klok. De kerk is veranderd, maar het karakter gebleven.’ Ze wijst ons nog even op de naam bij de ingang, waar eerst Augustanakerk stond, staat nu in hetzelfde lettertype Augustanahof.

Een hofje met diepe wortels
Wilmar Hassoldt is vanuit de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam betrokken bij de ontwikkeling en het huidige reilen en zeilen van de Augustananhof. Toen in 2015 de zondagse kerkdiensten in verband met het kleiner worden van de kerkgemeente stopten, heeft de Diaconie het gebouw overgenomen en met inbreng van vrijwilligers, toekomstige bewoners, architecten en vastgoedontwikkelaar een nieuwe functie gegeven. Een modern hofje waar samen wonen, omzien naar elkaar, gastvrijheid  en inspiratie de kernwaarden zijn.

De betrokkenheid van de Lutherse Diaconie met hofjes in Amsterdam gaat al eeuwen terug, vertelt Wilmar. ‘De oudst bekende Lutherse hofjes zijn het Konijnenhof uit 1670 en het Zwaardvegershof uit 1720, beide in de Jordaan. De grond was er toen goedkoop en er was ruimte om te bouwen. Dat is nu moeilijk voor te stellen’, lacht Wilmar. ‘De hofjes boden onderdak aan oudere alleenstaande dames. Ze hebben 200 jaar bestaan totdat ze verouderd raakten en er in 1909 een nieuwe hof werd gesticht de Lutherhof. Dit complex voor oudere dames bestaat nog steeds maar is inmiddels gemoderniseerd en huisvest nu zowel ouderen als jongeren, mannen en vrouwen.’ Wilmar ziet hoe er ook in onze tijd behoefte is aan deze eeuwenoude woonvorm. ‘De besloten bouw geeft een veilig gevoel. Bewoners kijken naar elkaar om maar er is ook ruimte voor individualiteit. Hofjes bieden een mooie balans tussen privé en gemeenschappelijkheid’. De positieve ervaringen op de Lutherhof inspireerden de Lutherse Diaconie om nieuwe hofjes te ontwikkelen. De Augustanahof is de eerste en inmiddels zijn er plannen om ook in Amsterdam Zuid-Oost een nieuw hofje te stichten.

corry op het terras

Bouwen aan de gemeenschap
Tegelijkertijd met het ontwerp van het gebouw startte het parallelle proces van het bouwen aan de gemeenschap. Rianne Joosse was één van de kwartiermakers én is bewoonster van het eerste uur. ‘Dat laatste was eigenlijk een beetje tot mijn verbazing. Ik woonde in Brabant en zag een vacature voor kwartiermaker op een banensite voor de religieuze sector. Het sprak mij enorm aan om mee te werken aan het ontwikkelen van een woongemeenschap. Later kwam pas de woning in beeld en besloot ik er zelf te gaan wonen’. De kwartiermakers dachten mee met de opzet van gebouw en gemeenschap en zochten contact met toekomstige bewoners. ‘Wie gaat er wonen, wie past er, hoe geven we vorm aan het wonen, het omzien naar elkaar en naar de buurt?, Daar zijn we intensief mee bezig geweest, vertelt Rianne.

Ook toen we er woonden, ging het bouwen aan de gemeenschap door. Marie-Claire Vos beaamt dat. Ook zij is bewoonster vanaf het begin. ‘Ik vind gemeenschappelijk wonen belangrijk. Er is soms wel verschil in hoe jong en oud dat invullen. De jonge mensen hebben soms wat meer hun eigen leven. Dan schuurt het soms, maar dat levert altijd weer wat op.’ Marie-Claire heeft veel ervaring met wonen in een gemeenschap; 25 jaar was ze aan een religieuze orde verbonden en daarna woonde ze in het Begijnhof in Amsterdam. ‘Je kunt hier veel samen doen. Ik hou van spelletjes, samen koffie drinken en de religieuze vieringen in de Kapel.’
Het gemeenschapsgevoel zit ook in elkaar tegenkomen op de gang, een praatje maken, even iets voor elkaar doen’, zegt Rianne. ‘We zijn niet elkaars mantelzorger’, benadrukt ze, ‘al kan het wel spontaan ontstaan, zoals toen één van de bewoners ernstig ziek werd.’

Het contact en de activiteiten voor de buurt komen nu heel voorzichtig weer opgang. De coronatijd heeft daar een grote wissel op getrokken. ‘We gaan weer langzaam open’, vertelt Rianne. ‘We hebben koffieochtenden, een gespreksgroep, een eetgroep, een hele actieve tuingroep. Elke middag is de kapel open van drie tot vier en heeft één van ons kapeldienst. Mensen uit de buurt komen een kaarsje branden of even in stilte zitten. Op zondag hebben we een gezamenlijke viering waarbij de buurt ook welkom is. Maar het is niet alleen geestelijk voedsel dat we in de aanbieding hebben hoor. Onze pannenkoekmaaltijden zijn beroemd in de buurt!’

Meer lezen over de Augustanahof op de site van architectenbureau Ponec De Winter en van de Diaconie van de Evangelisch-Lutherse Gemeente van Amsterdam

Ook interessant / voor u geselecteerd

Zelf aan de slag om de buurt te verbeteren
26 september 2023

Evelien Kelfkens van de Leyden Academy on Vitality and Ageing deed onderzoek naar Zorg voor de buurtvisites met…

Lees Verder »
Nominaties ZorgSaamWonen Award 2023 bekend!
25 september 2023

De stemmen zijn geteld en het juryberaad is geweest. De zes genomineerden voor de ZorgSaamWonen Award 2023 zijn…

Lees Verder »
Stimuleringsregeling voor Zorggeschikte Woningen (SZGW)
19 september 2023

In Nederland is er een groeiende behoefte aan woningen die geschikt zijn voor mensen met een zorgbehoefte, maar…

Lees Verder »
Woningsplitsing door woningcorporaties in de praktijk
19 september 2023

Het splitsen van woningen draagt bij aan het oplossen van het woningtekort. In de nieuwe publicatie van…

Lees Verder »
‘Geworteld wonen’ in Rijswijk, geslaagd duurzaam CPO-project
18 september 2023

Ja, het was soms slikken en ja, het duurde ruim vijf jaar van idee tot oplevering, maar nu groeit en bloeit er…

Lees Verder »
Inspiratieboek Community Building
12 september 2023

Twee jaar geleden schreven we er al over: het Inspiratieboek Community Building van Philadelphia. In 2018…

Lees Verder »
Zorgsector verder in het nauw door hoge inflatie
31 augustus 2023

Zorginstellingen krijgen de komende jaren steeds meer problemen om het budget voor hun vastgoedportefeuille…

Lees Verder »
Een gevoel van thuis én efficiënt werken met zorgmeubilair van Thereca
29 augustus 2023

Het creëren van een warm thuis voor bewoners in de zorg is waar projectinrichter Thereca met jarenlange…

Lees Verder »
Handreiking voor regionale samenwerking bij de huisvesting van aandachtsgroepen
29 augustus 2023

Eén van de programma’s van de Nationale Woon-en Bouwagenda is: Een thuis voor iedereen, dat als doel heeft de…

Lees Verder »
Vernieuwend zorgconcept biedt verzorgingshuis weer toekomst
28 augustus 2023

Hoe verbouw je een verzorgingshuis, zodat het voldoet aan de wensen en eisen die tegenwoordig en in de toekomst…

Lees Verder »
Vertrouwen en samenwerking zijn het belangrijkste resultaat
22 augustus 2023

In de eerste editie van het magazine conceptueel circulair bouwen, een digitaal magazine vol met artikelen…

Lees Verder »
Samen een community vormen
22 augustus 2023

In wooncomplex ‘Wij zijn Zuiderschans’ in Den Bosch wonen ouderen met dementie en zelfstandig wonende ouderen.…

Lees Verder »
Duurzame gemeenschapsvorming in Alkmaar
21 augustus 2023

Zichtbaarder kan Lotte niet zijn: haar werkplek bevindt zich in een glazen kas in de binnentuin van het…

Lees Verder »
Kennisagenda Woongemeenschap 50-plus
17 augustus 2023

De Landelijke Vereniging van Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO) zag een lacune tussen de kennis die…

Lees Verder »
Osdorperhof: naar een Lang Leven Thuisflat in Amsterdam
16 augustus 2023

Ans en Leo Schrader wonen sinds acht jaar in Osdorperhof, een appartementencomplex voor 55-plussers. Al gauw…

Lees Verder »
Woongemeenschappen over de grens
3 augustus 2023

ZorgSaamWonen bezoekt regelmatig woongemeenschappen in Nederland en maakt daar vervolgens een mooie…

Lees Verder »
Ideaal wonen in een duurzame meergeneratie woongemeenschap
2 augustus 2023

Eind 2021 sprak ZorgSaamWonen met Elma Borcheld-Nillesen over haar plannen om in de Woongaard in het Zeeuwse…

Lees Verder »
Consulent Wonen & Buurten
31 juli 2023
WoCom is op zoek naar een consulent wonen en buurten. Het gaat om een functie van 28 uur per week.
Lees Verder »
Samen komen we er wel
28 juli 2023

Over mensen, bouwstenen, samenwerken en volhoudbaarheid
 

Lees Verder »
Wozoco De Zes Molens draait door
25 juli 2023

Hoe is het nu met Woonzorgcomplex De Zes Molens in Hoornaar? In deze rubriek van ZorgSaamWonen besteden we…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.