Geschikt wonen voor ouderen: twee vliegen in één klap

sociaal web foto

De samenleving is volop in beweging, maar voorziet nog niet in geschikte woningen voor vele ouderen die langer zelfstandig moeten wonen. Het is daarom van groot belang prioriteit te geven aan nieuwe woonconcepten voor ouderen. Daarmee kunnen bovendien twee vliegen in een klap worden geslagen: voorzien in de behoeften van ouderen én het woningtekort verminderen.

Bron: Blog van Marja Elsinga, Zorg & Sociaal Web. Marja Elsinga is hoogleraar Housing Institutions and Governance aan de TU Delft.

Langer zelfstandig
Veel mensen zoeken een geschikte woning, maar ondervinden problemen bij het bemachtigen daarvan. Er is sprake van een enorm woningtekort. Tegelijkertijd vinden er grote veranderingen plaats in de samenleving, zoals de transitie naar langer zelfstandig wonen voor ouderen. Ouderen wonen vaker zelfstandig en zien, nu vele verzorgingshuizen zijn gesloten, hun behoefte aan zorg en gezelschap niet vervuld. Om in deze behoeften te voorzien, is het noodzakelijk om met open ogen en vooral creativiteit te kijken naar wonen en mogelijke andere manieren om daar vorm aan te geven.

Te weinig woningen, veel woonruimte
Er is een enorm tekort aan geschikte woningen, voor zowel mensen die een eerste woning zoeken als mensen die willen verhuizen naar een woning die beter bij hun persoonlijke omstandigheden past. Sinds 2022 is er een minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening die de ambitie heeft om de huidige wooncrisis voortvarend aan te pakken. In deze aanpak ligt het accent op het bouwen van 1 miljoen woningen. De tekorten aan personeel in de bouw en stijgende prijzen van energie en bouwkosten maken het echter heel moeilijk woningen te bouwen die passen bij de behoeften van woningzoekenden, en vooral ook bij hun portemonnee.

Tegelijkertijd constateren we dat er al heel veel woonruimte is in Nederland, gemiddeld 65 m2 per persoon tegen 43 m2 gemiddeld in Europa. De vraag rijst of het efficiënter inzetten van de beschikbare woonruimte niet ook een bijdrage kan leveren aan het verlichten van de wooncrisis. Recent onderzoek laat zien dat het vooral ouderen zijn die relatief ruim wonen. Er wordt wel gesproken van “verborgen leegstand” onder empty nesters. Wellicht kunnen het beter voorzien van goede woningen voor ouderen en het beter benutten van de beschikbare woonruimte hand in hand gaan.

Verhuizingen van ouderen blijven uit
Onderzoek laat zien dat er onder ouderen veel behoefte is aan nieuwe vormen van wonen in een community setting. Er is behoefte aan woonvormen die helpen de eenzaamheid onder ouderen te verlichten en het inzetten van professionele zorg en mantelzorg te faciliteren. Bovendien blijkt dat veel ouderen willen verhuizen, maar dat ze de nieuwbouw, in vergelijking met de geboden kwaliteit, te duur vinden. Immers, veel ouderen met een eigen huis wonen vaak voor een gevoel gratis omdat de woning al is afbetaald. Ouderen in de huursector wonen vaak al langer in hun huurwoningen, en de huurprijs van bestaande huurwoningen is lager dan die van nieuwbouwwoningen. Er is dus ook sprake van een financiële verhuisbarrière.

Ofwel er is behoefte aan woningen en woonarrangementen die passen bij ouderen en bij hun beurs. Hierbij kan aan diverse vormen worden gedacht: woonvormen waarbij sprake is van een gemeenschap voor ouderen of juist van een gemengde gemeenschap. Bij woonconcepten gaat het niet alleen om het ontwerp van woning en woonomgeving, maar ook om de wijze van financiering. Hieronder volgt een drietal voorbeelden ter inspiratie:

Gemeenschappen voor ouderen
Niet nieuw, maar wel in toenemende mate populair zijn de zogenaamde Knarrenhofjes. Een Knarrenhofje is de combinatie van de hofjes van vroeger, maar met alle hedendaagse gemakken. Hierdoor ontstaat een concept van veilig wonen met veel privacy en tegelijkertijd alle voordelen van samenwonen. Het is namelijk bedoeld voor mensen die elkaar graag af en toe te helpen, maar hierin geen verplichting willen. Stichting Knarrenhof is een landelijke stichting die werkt “van mens naar stenen” in plaats van andersom: éérst een gemeenschap van gelijkgestemden vormen en dan woningen en bijbehorende voorzieningen zoals gemeenschappelijke ruimten ontwikkelen. Juist dat laatste vormt een bottle neck bij de financiering en ontwikkeling van levensloopbestendig wonen.

Inclusieve woonvormen
Naast Knarrenhofjes staan nu ook Meer Generatiehofjes en inclusieve woonconcepten op de kaart. Ofwel woonconcepten waarbij ouderen deel uitmaken van een gemeenschap met andere generaties. Dit “inclusief wonen” staat ook centraal in de ontwerpstudio van Birgit Jurgenhake bij de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Ze zoekt naar nieuwe woonvormen die het woon-hiaat tussen het woonhuis van vandaag en het verpleeghuis vullen. Vanwege een hulpvraag blijft er soms geen ander keuze dan het verpleeghuis, terwijl de behoefte aan medische zorg niet eens zo groot is. “We hebben woonvormen nodig die zo leuk zijn dat oud en jong er graag wil wonen, vormen waarin oud worden en oud zijn vanzelfsprekend mogelijk is”, aldus Birgit Jurgenhake.

Splitsen voor Duo-wonen
Een andere manier om ouderen inclusief te laten wonen is door bestaande woningen van ouderen aan te passen en geschikt te maken voor het zogenaamde “Duo-wonen”. Dit is een nieuw concept, ontwikkeld in Noord-Brabant door de stichting Statiegeld op de Jeugd. Het doel is transformatie van eengezinswoningen van ouderen naar twee appartementen: één voor ouderen en één voor jongeren. Dit zogenaamde Duo-wonen biedt jongeren betaalbare huisvesting en een deel van de huur kan gespaard worden voor het kopen van het eerste huis. Ouderen krijgen een helpende hand in de buurt en kunnen een deel van het in hun woning opgebouwde vermogen activeren. 

Het is te hopen dat minister De Jonge niet alleen focust op de miljoen nieuwbouwwoningen, maar ook op geschikt wonen voor ouderen. Woonconcepten die aansluiten op de behoeften van ouderen kunnen namelijk ook het woningtekort verminderen.

Lees meer op de website van het Sociaal Web >>

Ook interessant / voor u geselecteerd

Wooncoöperatie De Bonte Hulst vaart wel bij expertise
28 maart 2024

Wooncoöperaties zijn dé duurzame woonvormen voor de toekomst, zegt Thelma Boas, Zij is aangesloten bij de…

Lees Verder »
Kloostervelden: van instellingsterrein naar inclusieve woonwijk
19 maart 2024

De ‘Woondroom Kloostervelden’, een inclusieve woonwijk in het Brabantse Sterksel, is…

Lees Verder »
Burgerinitiatieven op het platteland
18 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Top 10 kerken en kloosters
15 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Samen onder één dak
14 maart 2024

Vorige maand ben ik begonnen als de kwartiermaker bij Stichting Thuis in Welzijn. Je weet wel: de organisatie…

Lees Verder »
De kracht van verbeelding bij herbestemming zorgvastgoed
14 maart 2024

"Iedereen kan een huis bouwen", aldus Noël Josemans. Hij bouwde zelf zijn eigen huis; geheel van afval. “Gewoon…

Lees Verder »
Haast maken met nieuwe woonvormen voor ouderen
11 maart 2024

Met het toegewijde team ‘senioren en zorg’ richt AM zich op het ontwikkelen van…

Lees Verder »
GeWoon Thuis in Blericks seniorencomplex Ruysdonck
4 maart 2024

Dat moet anders, dacht woningcorporatie Woonwenz bij het zien van zoveel…

Lees Verder »
Goud voor mekaar: eerste woongemeenschap in zicht!
29 februari 2024

‘Zo Willen Wij Wonen’ is een netwerk van wooninitiatieven in Groningen die kennis…

Lees Verder »
Woonvormen senioren Zuid-Holland (SRW), subsidie
19 februari 2024

Alle gemeenten in Zuid-Holland kunnen een aanvraag indienen voor een bijdrage uit de Subsidieregeling…

Lees Verder »
DEEL deelt kennis over empathisch wonen in projectvideo en podcasts
15 februari 2024

DEEL is een afkorting voor Dutch Empathic Environment Livinglabs. Het is een initiatief van prof.dr.ir. Masi…

Lees Verder »
Ruimte voor Ouderen
13 februari 2024

Met een inspirerende leefomgeving en mobiliteit als basis

De Raad van Ouderen heeft een advies…

Lees Verder »
'Ruimte voor mensen, dat is wat ons typeert'
12 februari 2024

Met INBO sluit een partner aan bij het platform ZorgSaamWonen die het werkveld mede vormgeeft. Want wie kent…

Lees Verder »
Wonen met Meer, een zorg minder
7 februari 2024

Er ontstaat een enorm gat tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Dat dacht Bart Bijlsma in 2014 meteen toen…

Lees Verder »
Woonwijk Kloostervelden: Een thuis voor iedereen!
24 januari 2024

Projectleider Hilke Huysinga, ambassadeur van Kloostervelden blikt in deze column terug op hoe voor…

Lees Verder »
Kamerbrief over voortgang programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)
8 januari 2024

Vorig jaar heeft het ministerie van VWS het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gestart…

Lees Verder »
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving voor 2024
5 januari 2024

Benut het momentum en doe radicaal concessies

De brede volkshuisvesting staat in het midden van de…

Lees Verder »
Toekomstbestendig wonen in Gelderland-Zuid
2 januari 2024

Leren van het verleden, samen bouwen en zorgen voor morgen

Rabobank, partner van ZorgSaamWonen,…

Lees Verder »
Stadsveteraan 020, voedingsbodem voor een vitale leefgemeenschap
22 december 2023

Op 30 november was het eindelijk zover. We gaan naar de Stadsveteraan 020! Nadat de excursie begin november was…

Lees Verder »
Op weg naar een concrete en strategisch haalbare transformatiekalender
21 december 2023

Wordt 2024 het jaar van de oplossingen voor nieuwbouw?  

De opgave is inmiddels bekend: er is tot 2040…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.