Omzien naar ouderen kan op verschillende manieren

Het platform ZorgSaamWonen organiseerde op 11 mei een webinar rond het thema Omzien naar Ouderen met ongeveer 40 deelnemers uit de wereld van wonen, zorg en welzijn. ‘Ouderen worden getroffen door de crisis. Ouderen leveren een belangrijke bijdrage aan de samenleving. In deze tijd ligt de nadruk op de kwetsbaarheid van ouderen terwijl het platform ook benadrukt dat ouderen een diverse groep zijn en niet iedereen kwetsbaar is. Ouderen zijn ook actoren die naar anderen omzien. De wederkerigheid is belangrijk’, zegt dagvoorzitter Daniëlle Harkes van het platform ZorgSaamWonen ter introductie.  

Corona en eenzaamheid gaan hand in hand
Hugo van den Beld, projectmanager bij Aanpakeenzaamheid.nl en expert bij het platform ZorgSaamWonen geeft ons een beeld wat er gebeurt rond eenzaamheid. Hij begint met een vraag aan de deelnemers. Wat is naar jouw idee het karakter van de coronacrisis? Is het een windstoot, een storm of orkaan? 13% van de deelnemers ziet het als een windstoot, 35% als een storm en 52% als een orkaan. ‘Corona en eenzaamheid lijken hand in hand te gaan. Er is veel aandacht voor het thema en je ziet in het land overal activiteiten ontstaan. Er zijn diverse platforms ontstaan voor vraag en aanbod, telefonische hulplijnen en vormen van burenhulp. Soms lijkt het alsof er meer aanbod is dan vraag’, zegt Hugo. ‘Het bruist. Maar blijft het bruisen? Er zijn veel kansen maar ook bedreigingen’.

Drie scenario’s
De kansen voor de aanpak van eenzaamheid zijn dat er nu meer aandacht is voor eenzaamheid, dat er meer ervaring is met eenzaamheid, meer samenwerking plaatsvindt, er meer burgerzin is en er andere vormen van interventies ontstaan dan louter ontmoeting. Bedreigingen zijn er ook. Juist in deze periode komen meer mensen in aanraking met eenzaamheid en spanningen. De vraag is of alle doelgroepen wel worden bereikt. Hugo schetst drie scenario’s[1] hoe de coronacrisis kan uitpakken voor de aanpak van eenzaamheid. Het eerste scenario stelt een windstoot voor, waarbij er minder blijvende veranderingen ontstaan en we na een paar maanden weer business as usual hebben. Het tweede scenario staat voor een storm die 3 tot 12 maanden kan woeden. Er komt dan meer gerichte aandacht voor ontmoetingsvervangende interventies, ook digitaal. In het derde scenario is  de coronacris een orkaan met een effect dat langer dan een jaar duurt; in dat geval komen we in een wezenlijk andere samenleving waarin we echt op elkaar zijn aangewezen.  ‘Het is onduidelijk hoe blijvend de aandacht voor eenzaamheid is. Bruisen is helaas geen zekerheid. Maar laten we de aandacht borgen en laten we zorgen voor één plek voor informatie en zorgen voor andere vormen van interventies. Dit zijn een paar punten die in de Agenda voor de aanpak van eenzaamheid in de anderhalvemetersamenleving staan.’

Telebakkie
Het valt Kees Penninx, van bureau ActivAge, bedenker van Studio Bruis en Telebakkie  en expert bij het platform ZorgSaamWonen, op dat er veel voor ouderen georganiseerd wordt. Toch blijft hij op zoek naar de eigen kracht van de ouderen. Daar is de Bruis methode een goed voorbeeld van. Deze aanpak is ontwikkeld in tien wooncomplexen door het hele land. Ouderen ondersteunen in hun eigen kracht om in hun woonomgeving iets van hun leven te maken, zoals Hendrik Groen. Kees weet dat er bij bewoners de behoefte bestaat aan meer verbinding met elkaar. Het accent ligt op het aanjagen van  ‘microactiviteiten’, het stimuleren van een clubcultuur rond gedeelde interesses in het alledaagse leven, zoals samen eten, tuingroep, wandelgroep. Naast de collectieve activiteiten die ook belangrijk zijn. De aanpak is wetenschappelijk onderzocht en als effectief beoordeeld. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen is professionele ondersteuning voor een aantal uur per week. ‘Ik was net in Rotterdam bezig in wooncomplexen met de methode toen de corona crisis uitbrak. We zijn toen gestart met Telebakkie!, een manier om met elkaar in contact te blijven. Het is een aardig alternatief voor nu maar het zou fijn zijn als we straks weer fysieke bijeenkomsten kunnen organiseren.’

Happy ouwer
Willeke Janssen van corporatie Habion is in 2013 begonnen met de transformatie van voormalige verzorgingshuizen, samen met bewoners en buurtbewoners. ‘Dit hebben we nu op 7 plekken in het hele land gedaan.  We hebben een methodiek ontwikkeld, de roring, om de wensen boven te halen.’ In Hilversum gaat Habion in een bestaand complex, de Boomberg dezelfde methode toepassen en in Amsterdam in nieuwbouw. ‘Corona heeft ons wel getroffen want de bijeenkomsten kunnen niet doorgaan.’ Ank Sneekes, ook werkzaam bij corporatie Habion: ‘Eén bewoner heeft contact gezocht met de welzijnsorganisatie om te zorgen voor computers voor mensen die geen computers hebben. De happy ouwers vinden nu digitaal plaats, te vergelijken met Telebakkie.’ Zo onderhouden de bewoners contact met elkaar. ‘In Zwolle wonen studenten en twintigers, dertigers in ons complex. Dat geeft een andere dynamiek. Jongeren hebben onlangs een sportactiviteit georganiseerd voor de oudere bewoners. Er zijn muziekmiddagen geweest. Alles keurig op afstand.’ Ook zijn er ondernemers in de buurt van de complexen die meehelpen en meedoen.  ‘We gaan nu met de bewoners nadenken hoe we verder kunnen gaan.’ We hebben een landelijke academie van bewoners opgezet. Bewoners gaan aan de slag met elkaar om te praten over hoe ze ouder willen worden,  ze delen kennis en ervaringen over hun locatie. Dat gaat nu ook online door. En ze helpen elkaar ook met het aanleren van digitale vaardigheden.’

Daniëlle Harkes en Yvonne Witter van platform ZorgSaamWonen bedanken de sprekers en deelnemers voor hun bijdrage aan het webinar. Graag tot ziens op één of meerdere bijeenkomsten van het platform, zie: www.zorgsaamwonen.nl/agenda