Het begon allemaal in 2013 toen Patrick zonnepanelen op zijn dak wilde en in de buurt rondvroeg wie nog meer interesse had. Al snel ontdekte hij dat meerdere buurtgenoten hetzelfde wilden. Ze selecteerden samen een leverancier en organiseerden een informatiebijeenkomst waar veel mensen op afkwamen. Dit initiatief kreeg de naam ‘Spijkerenergie’. Gezamenlijk bestelden ze de zonnepanelen.

Diverse wijkondernemingen

Na dit succes bleven bewoners vragen: “En nu?" Uit deze vraag en de samenwerking in de wijk is op een organische en eigenlijk onbedoelde manier veel meer voortgekomen. “We zijn nu tien jaar en diverse lokale ondernemingen verder.” Patrick doelt op de verschillende initiatieven die in de wijk zijn ontstaan: het BuurtGroenBedrijf, Spijkerbikes, Wijkbakkie, het BuurtBaanBureau, Spijkerzwam, wormenhotels, no-waste diners en het BuurtKlusBedrijf. Hij licht het ontstaan van deze bijzondere ondernemingen met klinkende namen graag toe.

Bakkie

Het BuurtGroenBedrijf is begonnen toen een oud hovenier op de woensdagmiddagen graag met kinderen in de wijk het groen wilde gaan onderhouden om ze zo spelenderwijs ‘groen-kennis’ bij te brengen. “We zoeken zo altijd naar verbindingen in de buurt en tevens naar een verdienmodel.” Daarnaast bestaat Spijkerbikes, een onderneming waarbij mensen oude fietsen een tweede leven geven. Veel mensen hebben fietsen over en doneren die. Ook worden er fietsen gerepareerd. En er gebeurt meer in de wijk, zo is er Wijkbakkie. Patrick: “Op de aanbesteding van de gemeente om de wijk schoon te houden, schreven geen bedrijven in door personeelstekorten. We zijn toen gestart met Wijkbakkie, een initiatief dat het schoonmaken van de wijk persoonlijk en leuk maakt. In plaats van een bezemwagen die door de straten rijdt, gebruiken we een bakfiets bemand door mensen die aanspreekbaar zijn. Terwijl zij de buurt schoonhouden, drinken ze onderweg koffie bij gezellige tentjes en spreken ze ondernemers aan als er te veel rommel voor hun deur ligt. Het persoonlijke contact maakt dit initiatief zo bijzonder.”

Koffiedik

Het BuurtBaanBureau verzorgt trainingen voor mensen die een burn-out hebben gehad en voor mensen die meer zingeving zoeken in hun baan. “We geven géén cursus rond het schrijven van een goede sollicitatiebrief, maar vragen naar iemands passie. Dat verkoopt tijdens een sollicitatiegesprek beter dan een goede brief. We hebben het tijdens de training ook over iemands valkuilen en hoe ermee om te gaan.” Wijkbewoners leren elkaar door die training beter kennen en dat is weer goed voor de cohesie in een buurt. En Spijkerzwam? “We halen koffiedik op bij kantoren en bedrijven. Daarmee kweken we oesterzwammen die we aan de betere restaurants leveren.”

Handige harry’s

Het BuurtKlusBedrijf richt zich op het bestrijden van energiearmoede. Inmiddels zijn 1450 huishoudens echt geholpen. Coaches van de energiebank helpen mensen met het aanpassen van hun gedrag, terwijl de medewerkers van het BuurtKlusBedrijf zorgen voor het benodigde materiaal, de kennis en het gereedschap om technisch gezien energie te besparen. “Door deze samenwerking maak je samen een grote impact. We komen als gelijkwaardige partners bij de bewoners binnen. We zijn niet van een instantie, niet van de gemeente of corporatie. We zijn letterlijk de handige harry’s van drie straten verder. Wij helpen mensen en vragen dan wat zij voor ons, voor de buurt kunnen doen. Sommige mensen moeten daar even over nadenken. Maar er komt altijd iets moois uit voort. Vertrouwen geven is vertrouwen krijgen.”

Gedeeld belang

Patrick licht toe hoe er in Dazo gewerkt wordt. “Je start altijd met de droom van mensen. Wij vragen aan de mensen in de buurt: ‘In wat voor wijk wil je over vijf jaar wonen?’ We kiezen bewust voor een periode van vijf jaar want als je naar de korte termijn vraagt denken mensen minder creatief. Dat heeft te maken met de hersenhelften. Voor de langere termijn gebruik je de creatieve rechterhelft, voor de korte termijn denk je risicomijdend.” Vervolgens vraagt hij deze dromen voor aan stakeholders. Met stakeholders bedoelt Patrick de gemeente, corporaties, bedrijven en kennisinstellingen. “Als je hoort wat ze ervan vinden, weet je meteen waar het gedeelde belang zit. En zicht op een gedeeld belang heb je nodig. Met dat gedeelde belang voorop, kun je de dromen herschrijven naar maatschappelijke opdrachten en partnerschappen aangaan."

Kloof dichten

Patrick kiest bewust voor de term: partnerschap. “Het gaat ons niet om opdrachtgeverschap, want als je de opdracht geeft, dan ga je achterover leunen.” Het is juist de bedoeling dat je sámen op een gelijkwaardige manier aan de slag gaat.” De opdrachtgever heeft dus ook een rol. “Vervolgens neem je de brug naar meervoudige waardecreatie. Ik bedoel daarmee dat je sectoroverstijgend moet denken. Als iemand energiearmoede heeft, zit daar een heel verhaal aan vast. Die context moet je meenemen en niet in hokjes denken. Tot slot werk je aan een infrastructuur in de wijk.” Hij maakt de vergelijking met een boom vol vruchten. “We denken vaak in termen van kwantiteit en vergeten daardoor de kwaliteit. Zonder boom heb je geen vruchten en zonder vruchtbare grond heb je geen boom. Dus kijk niet alleen naar de vruchten maar naar het geheel.” Hij geeft een voorbeeld. “Het UWV wil dat mensen niet vereenzamen, want eenzaamheid maakt dat mensen niet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Wij verminderen met onze projecten juist die eenzaamheid. Dus daar kunnen we samen op inzetten. Door goede samenwerking kun je de kloof dichten die tussen de systeemwereld en leefwereld bestaat.”

Recyclen van spullen én kennis

Patrick laat zich inspireren door ‘the Blue Economy’ waarbij het gaat om circulariteit en duurzaamheid. Waarom heet het de blauwe economie en niet de groene? Patrick legt uit: “Groen staat voor duurzaamheid, dat is waar. Maar vaak is dat voor de happy few weggelegd. Neem biologische supermarkten. Die zijn voor veel mensen onbetaalbaar. We hebben het bij de blauwe economie over veerkrachtige samenlevingen. Die kun je in je eentje niet maken, maar als collectief kun je wél zo veerkrachtig zijn. We maken het samen leuk en werken zo aan die veerkracht.”

De vloertegels van het kantoor van Dazo zijn gemaakt van oude visnetten. “We willen niet alleen spullen hergebruiken maar ook kennis van mensen recyclen. Dus willen we mensen inzetten waar de arbeidsmarkt een afstand tot heeft.” Hij zegt bewust: ‘mensen waar de arbeidsmarkt een afstand tot heeft’ en spreekt niet over ‘mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.’ Hij gelooft namelijk dat mensen goed functioneren, als je ze laat doen waar hun passie zit. De systeemwereld staat dat vaak in de weg. “Als je het boek Drawdown - het meest veelomvattende plan ooit om klimaatontwrichting te keren - van Paul Hawken leest en doet wat daar staat hadden we geen klimaatprobleem meer. We staan de oplossingen en daarmee onszelf dus in de weg. En dat heeft weer vooral te maken met de belangen van organisaties.”

Rendement

Dazo brengt met alle wijkbedrijven een beweging op gang. “Iedereen die het leuk vindt om iets te doen verbinden we aan de juiste mensen.” De systemen maken het soms moeilijk, erkent Patrick. “Wat wij doen levert veel maatschappelijk rendement op. Alleen moet je dat altijd in euro’s uitdrukken. Terwijl dat zo moeilijk te meten is. Het is al op veel plekken geprobeerd maar het lukt matig. Dat wringt vaak.” Toch ziet Patrick het positief in: er zijn nu al meerdere wijken met allerhande ondernemingen die de buurt ten goede komen. In iedere wijk werkt het anders. “Elke wijk heeft zijn eigen cultuur. Dat is juist zo leuk.”

Workshop

Patrick verzorgt op het Blue Zone Festival op 20 juni een workshop over Dazo, de wijkondernemingen en hoe een gemeenschap veerkrachtig wordt. Kijk voor meer informatie op www.bluezonefestival.nl.

Meer lezen over DAZO? Kijk op www.dazo.nl.