Collectief aan de slag met de collectieve woonvorm

foto maurice van noordenne groter

Maurice van Noordenne is beleidsadviseur wonen bij de provincie Noord-Brabant. Deze column is door Maurice  uitgesproken tijdens het webinar ‘Collectieve wooninitiatieven meer in het hart van de woonopgave’ (16 november 2022), tijdens de Week van het Wonen, georganiseerd door de Provincie Noord-Brabant.

Ik wil 2 noden met jullie delen, de woningnood en de hulp- en zorgnood. Ik verbind ze aan het eind van mijn verhaal via de collectieve woonvorm.

Een kernpunt in mijn betoog is dat er veel informatie beschikbaar is over woningvraag- en -aanbod, en zorgvraag en -aanbod, maar dat we daar nog bijzonder laconiek op acteren. Ik begin met de woningvraag.

Een bekende uitspraak is dat ouderen niet willen verhuizen. En als er voor ouderen geschikte, want levensloopbestendige woningen gebouwd worden, verhuizen ze daar vaak niet naar toe.

Handen in het haar. Hoe kan dat nou?

Uit het landelijke Woononderzoek 2021 blijkt dat van de 1,7 mln actief woningzoekenden 10% 65+ is, ‘maar’ 10%. Latent is misschien wel het dubbele van de 65+-ers verhuisgeneigd, als je deze doelgroep met een concreet aanbod benadert, of beter nog, ze uitnodigt om mee te denken over dat aanbod.

 Interessant is dat als de verhuiswens van die 10% die wil verhuizen gehonoreerd wordt 20% van de door alle actief woningzoekenden gevraagde eengezinswoningen vrij komt. Sommigen zullen denken, ‘maar’ 20%? Willen we dat dat meer is, dan zullen we dus de latente verhuiswens van ouderen aan moeten boren.

Handen in het haar. Hoe doen we dat dan?

We kunnen heel concreet beginnen. Een exemplarisch voorbeeld. Er staan ongeveer 25.000 mensen op de wachtlijst voor een Knarrenhof. Tot op heden staan er in deze vorm in Nederland nog geen 10.

Uiteraard is er wel een aantal vergelijkbare concepten gerealiseerd, veelal op basis van particulier initiatief, maar het is en blijft een fractie ten opzichte van de vraag.

We bouwen in Brabant 10 tot 12.000 woningen per jaar, en de afgelopen 8 jaar is het ons niet gelukt 1 Knarrenhof tot realisatie te brengen. Schriller kan het contrast niet zijn als je bedenkt, dat als het over dit onderwerp gaat de term Knarrenhof ongeveer in 10 van de 10 gevallen genoemd wordt.

De kern van mijn betoog is dat we het hier hebben over concrete woonwensen van de groep die we zo graag willen laten verhuizen. We kennen ze, we weten wat ze willen, maar ………………..

Ik vervolg met de hulp- en zorgvraag.

Regeren is vooruitzien. Alle deskundigen, maar ook jij en ik zien het gebeuren, het huidige hulp- en zorgaanbod kan de toenemend hulp- en zorgvraag niet bijhouden. Twee keer zoveel 80+--ers van 2020 tot 2040 vergt voor die groep 2 keer zoveel hulp en zorg. Grofweg.

Als de lopende valpreventieprogramma’s geen effect hebben, en de heupairbag niet tot het basispakket doorstoot, verdubbelt het aantal heupoperaties en de bijbehorende revalidatiehulp. En dit is maar één euvel. Dan reken ik dus het effect van de elektrische fiets op het aantal gebroken schouderbladen (of erger) nog niet mee. Dat loopt uiteraard spaak. Kort en goed, het basispakket wordt kleiner, de huisarts selectiever, de thuiszorg, ja voor wie nog?Het ziekenhuis? Hoe zal het daarmee aflopen? Chronische wachtlijsten, vermoed ik.

Ik denk eigenlijk dat ziekenhuizen voor allerhande ingrepen gedwongen worden tot triage. We kennen dat nog van de zwartte corona scenario’s. Maar waarschijnlijk zullen ze overgaan op loten, omdat er te weinig triagisten zijn.De huidige mantra van passende zorg is feitelijk een eerste fase op weg naar minimale zorg. Meer kunnen we over 10 jaar gewoon niet bieden. Hele pijnlijke keuzes zijn onvermijdelijk.

Wat geldt voor zorg, dreigt ook voor hulp en ondersteuning. En aandacht? Families, buren, sociale netwerken zullen het gat voor een groot deel zelf, nee, samen moeten vullen. Natuurlijk, ik overdrijf …… niet! Zei ik net “over 10 jaar”? De vergrijzing is nog niet goed en wel op gang of zorgverzekeraar CZ meldde laatst dat ze nu al niet meer aan haar wettelijke zorgplicht kan voldoen. Te weinig aanbod.

Wie ervaring heeft met thuiszorg en huishoudelijke hulp weet dat de ingehuurde, ongediplomeerde studenten en stagiaires inmiddels op zijn, en dat wachttijden dagelijks toenemen. De prognose voor de mantelzorg is glashelder. Tot 2040 groeit de behoefte met 70%, maar het aantal mantelzorgers per oudere neemt af van gemiddeld 5 naar gemiddeld 3.En in grote delen van Nederland , waaronder Noordoost en Zuidoost Brabant duikt dat richting 2,5. Het aantal mantelzorgers dat zelf 75-plus is, stijgt met ruim 80%.Om te voorkomen dat een thuis voor iedereen leidt tot ‘eenzaam thuis voor iedereen’, zal de mantra van zelfstandig thuis op z’n minst uitbreiding behoeven naar ‘samen zelfstandig thuis’.

Collectieve woonvormen

En dan komen collectieve woonvormen in beeld. Niet als exclusieve oplossing voor het dreigende hulp- en zorgtekort, of de woningnood, begrijp me goed. Niet alle ouderen hebben behoefte aan een collectieve woonvorm. Maar laten we eens aan de andere kant beginnen, waarom bedienen we de duizenden die dat wél willen niet wat sneller? En niet alleen om aan woonwensen te voldoen, de maatschappelijke urgentie om meer gemeenschappelijk wonen en leven te faciliteren, is in de geschiedenis wellicht nog nooit zo hoog geweest.  

Handen in het haar. Maar hoe dan?

Heel simpel. Programmeer in elk dorp, en elke stadswijk vanaf 10.000 inwoners een Knarrenhof (of vergelijkbaar). Dat betekent 1.800 Knarrenhofjes (of vergelijkbaar). De komende 10 jaar 180 per jaar.

Voor een stad van 100.000 inwoners 1 per jaar. Waar hebben we het over? Nou, over minimaal 50.000 woningen, dus 2 keer zoveel als het huidige aantal Knarrenhof-fans. Want zien eten, doet eten.

Weer de handen in het haar, maar we hebben geen locaties!

Onzin, in elke wijk van 10.000 inwoners komt de komende jaren een basisschool leeg. Prettige locaties in het hart van een wijk. Gemeentelijk eigendom. Probleem opgelost.Ik zou zeggen: collectief aan de slag! Wat mij betreft door deze heel concrete no-brainer onderdeel te laten zijn van de uitwerking van de woondeals.

Brabantse Week van het Wonen

Van maandag 14 tot en met vrijdag 18 november jl. organiseerde de provincie de derde editie van de Brabantse Week van het Wonen. ZorgSaamWonen leverde een bijdrage op de ‘Werkconferentie Bouwen voor senioren en aan vitale zorgzame gemeenschappen! Samen doen, samen oplossen met lef!’ van het ‘Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn’ die vrijdagochtend 18 november plaatsvond. In het digitale magazine vind je een terugblik op de verschillende onderdelen van de week, met onder meer de links naar de webinars en achtergrondinformatie.

Ook interessant / voor u geselecteerd

Wooncoöperatie De Bonte Hulst vaart wel bij expertise
28 maart 2024

Wooncoöperaties zijn dé duurzame woonvormen voor de toekomst, zegt Thelma Boas, Zij is aangesloten bij de…

Lees Verder »
Kloostervelden: van instellingsterrein naar inclusieve woonwijk
19 maart 2024

De ‘Woondroom Kloostervelden’, een inclusieve woonwijk in het Brabantse Sterksel, is…

Lees Verder »
Burgerinitiatieven op het platteland
18 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Top 10 kerken en kloosters
15 maart 2024

Onlangs verscheen het vernieuwde digitale magazine van Stedebouw & Architectuur. In deze editie zijn…

Lees Verder »
Samen onder één dak
14 maart 2024

Vorige maand ben ik begonnen als de kwartiermaker bij Stichting Thuis in Welzijn. Je weet wel: de organisatie…

Lees Verder »
De kracht van verbeelding bij herbestemming zorgvastgoed
14 maart 2024

"Iedereen kan een huis bouwen", aldus Noël Josemans. Hij bouwde zelf zijn eigen huis; geheel van afval. “Gewoon…

Lees Verder »
Haast maken met nieuwe woonvormen voor ouderen
11 maart 2024

Met het toegewijde team ‘senioren en zorg’ richt AM zich op het ontwikkelen van…

Lees Verder »
GeWoon Thuis in Blericks seniorencomplex Ruysdonck
4 maart 2024

Dat moet anders, dacht woningcorporatie Woonwenz bij het zien van zoveel…

Lees Verder »
Goud voor mekaar: eerste woongemeenschap in zicht!
29 februari 2024

‘Zo Willen Wij Wonen’ is een netwerk van wooninitiatieven in Groningen die kennis…

Lees Verder »
Woonvormen senioren Zuid-Holland (SRW), subsidie
19 februari 2024

Alle gemeenten in Zuid-Holland kunnen een aanvraag indienen voor een bijdrage uit de Subsidieregeling…

Lees Verder »
DEEL deelt kennis over empathisch wonen in projectvideo en podcasts
15 februari 2024

DEEL is een afkorting voor Dutch Empathic Environment Livinglabs. Het is een initiatief van prof.dr.ir. Masi…

Lees Verder »
Ruimte voor Ouderen
13 februari 2024

Met een inspirerende leefomgeving en mobiliteit als basis

De Raad van Ouderen heeft een advies…

Lees Verder »
'Ruimte voor mensen, dat is wat ons typeert'
12 februari 2024

Met INBO sluit een partner aan bij het platform ZorgSaamWonen die het werkveld mede vormgeeft. Want wie kent…

Lees Verder »
Wonen met Meer, een zorg minder
7 februari 2024

Er ontstaat een enorm gat tussen thuis wonen en het verpleeghuis. Dat dacht Bart Bijlsma in 2014 meteen toen…

Lees Verder »
Woonwijk Kloostervelden: Een thuis voor iedereen!
24 januari 2024

Projectleider Hilke Huysinga, ambassadeur van Kloostervelden blikt in deze column terug op hoe voor…

Lees Verder »
Kamerbrief over voortgang programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO)
8 januari 2024

Vorig jaar heeft het ministerie van VWS het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gestart…

Lees Verder »
10 trends voor woningmarkt en leefomgeving voor 2024
5 januari 2024

Benut het momentum en doe radicaal concessies

De brede volkshuisvesting staat in het midden van de…

Lees Verder »
Toekomstbestendig wonen in Gelderland-Zuid
2 januari 2024

Leren van het verleden, samen bouwen en zorgen voor morgen

Rabobank, partner van ZorgSaamWonen,…

Lees Verder »
Stadsveteraan 020, voedingsbodem voor een vitale leefgemeenschap
22 december 2023

Op 30 november was het eindelijk zover. We gaan naar de Stadsveteraan 020! Nadat de excursie begin november was…

Lees Verder »
Op weg naar een concrete en strategisch haalbare transformatiekalender
21 december 2023

Wordt 2024 het jaar van de oplossingen voor nieuwbouw?  

De opgave is inmiddels bekend: er is tot 2040…

Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.