Collectief aan de slag met de collectieve woonvorm

foto maurice van noordenne groter

Maurice van Noordenne is beleidsadviseur wonen bij de provincie Noord-Brabant. Deze column is door Maurice  uitgesproken tijdens het webinar ‘Collectieve wooninitiatieven meer in het hart van de woonopgave’ (16 november 2022), tijdens de Week van het Wonen, georganiseerd door de Provincie Noord-Brabant.

Ik wil 2 noden met jullie delen, de woningnood en de hulp- en zorgnood. Ik verbind ze aan het eind van mijn verhaal via de collectieve woonvorm.

Een kernpunt in mijn betoog is dat er veel informatie beschikbaar is over woningvraag- en -aanbod, en zorgvraag en -aanbod, maar dat we daar nog bijzonder laconiek op acteren. Ik begin met de woningvraag.

Een bekende uitspraak is dat ouderen niet willen verhuizen. En als er voor ouderen geschikte, want levensloopbestendige woningen gebouwd worden, verhuizen ze daar vaak niet naar toe.

Handen in het haar. Hoe kan dat nou?

Uit het landelijke Woononderzoek 2021 blijkt dat van de 1,7 mln actief woningzoekenden 10% 65+ is, ‘maar’ 10%. Latent is misschien wel het dubbele van de 65+-ers verhuisgeneigd, als je deze doelgroep met een concreet aanbod benadert, of beter nog, ze uitnodigt om mee te denken over dat aanbod.

 Interessant is dat als de verhuiswens van die 10% die wil verhuizen gehonoreerd wordt 20% van de door alle actief woningzoekenden gevraagde eengezinswoningen vrij komt. Sommigen zullen denken, ‘maar’ 20%? Willen we dat dat meer is, dan zullen we dus de latente verhuiswens van ouderen aan moeten boren.

Handen in het haar. Hoe doen we dat dan?

We kunnen heel concreet beginnen. Een exemplarisch voorbeeld. Er staan ongeveer 25.000 mensen op de wachtlijst voor een Knarrenhof. Tot op heden staan er in deze vorm in Nederland nog geen 10.

Uiteraard is er wel een aantal vergelijkbare concepten gerealiseerd, veelal op basis van particulier initiatief, maar het is en blijft een fractie ten opzichte van de vraag.

We bouwen in Brabant 10 tot 12.000 woningen per jaar, en de afgelopen 8 jaar is het ons niet gelukt 1 Knarrenhof tot realisatie te brengen. Schriller kan het contrast niet zijn als je bedenkt, dat als het over dit onderwerp gaat de term Knarrenhof ongeveer in 10 van de 10 gevallen genoemd wordt.

De kern van mijn betoog is dat we het hier hebben over concrete woonwensen van de groep die we zo graag willen laten verhuizen. We kennen ze, we weten wat ze willen, maar ………………..

Ik vervolg met de hulp- en zorgvraag.

Regeren is vooruitzien. Alle deskundigen, maar ook jij en ik zien het gebeuren, het huidige hulp- en zorgaanbod kan de toenemend hulp- en zorgvraag niet bijhouden. Twee keer zoveel 80+--ers van 2020 tot 2040 vergt voor die groep 2 keer zoveel hulp en zorg. Grofweg.

Als de lopende valpreventieprogramma’s geen effect hebben, en de heupairbag niet tot het basispakket doorstoot, verdubbelt het aantal heupoperaties en de bijbehorende revalidatiehulp. En dit is maar één euvel. Dan reken ik dus het effect van de elektrische fiets op het aantal gebroken schouderbladen (of erger) nog niet mee. Dat loopt uiteraard spaak. Kort en goed, het basispakket wordt kleiner, de huisarts selectiever, de thuiszorg, ja voor wie nog?Het ziekenhuis? Hoe zal het daarmee aflopen? Chronische wachtlijsten, vermoed ik.

Ik denk eigenlijk dat ziekenhuizen voor allerhande ingrepen gedwongen worden tot triage. We kennen dat nog van de zwartte corona scenario’s. Maar waarschijnlijk zullen ze overgaan op loten, omdat er te weinig triagisten zijn.De huidige mantra van passende zorg is feitelijk een eerste fase op weg naar minimale zorg. Meer kunnen we over 10 jaar gewoon niet bieden. Hele pijnlijke keuzes zijn onvermijdelijk.

Wat geldt voor zorg, dreigt ook voor hulp en ondersteuning. En aandacht? Families, buren, sociale netwerken zullen het gat voor een groot deel zelf, nee, samen moeten vullen. Natuurlijk, ik overdrijf …… niet! Zei ik net “over 10 jaar”? De vergrijzing is nog niet goed en wel op gang of zorgverzekeraar CZ meldde laatst dat ze nu al niet meer aan haar wettelijke zorgplicht kan voldoen. Te weinig aanbod.

Wie ervaring heeft met thuiszorg en huishoudelijke hulp weet dat de ingehuurde, ongediplomeerde studenten en stagiaires inmiddels op zijn, en dat wachttijden dagelijks toenemen. De prognose voor de mantelzorg is glashelder. Tot 2040 groeit de behoefte met 70%, maar het aantal mantelzorgers per oudere neemt af van gemiddeld 5 naar gemiddeld 3.En in grote delen van Nederland , waaronder Noordoost en Zuidoost Brabant duikt dat richting 2,5. Het aantal mantelzorgers dat zelf 75-plus is, stijgt met ruim 80%.Om te voorkomen dat een thuis voor iedereen leidt tot ‘eenzaam thuis voor iedereen’, zal de mantra van zelfstandig thuis op z’n minst uitbreiding behoeven naar ‘samen zelfstandig thuis’.

Collectieve woonvormen

En dan komen collectieve woonvormen in beeld. Niet als exclusieve oplossing voor het dreigende hulp- en zorgtekort, of de woningnood, begrijp me goed. Niet alle ouderen hebben behoefte aan een collectieve woonvorm. Maar laten we eens aan de andere kant beginnen, waarom bedienen we de duizenden die dat wél willen niet wat sneller? En niet alleen om aan woonwensen te voldoen, de maatschappelijke urgentie om meer gemeenschappelijk wonen en leven te faciliteren, is in de geschiedenis wellicht nog nooit zo hoog geweest.  

Handen in het haar. Maar hoe dan?

Heel simpel. Programmeer in elk dorp, en elke stadswijk vanaf 10.000 inwoners een Knarrenhof (of vergelijkbaar). Dat betekent 1.800 Knarrenhofjes (of vergelijkbaar). De komende 10 jaar 180 per jaar.

Voor een stad van 100.000 inwoners 1 per jaar. Waar hebben we het over? Nou, over minimaal 50.000 woningen, dus 2 keer zoveel als het huidige aantal Knarrenhof-fans. Want zien eten, doet eten.

Weer de handen in het haar, maar we hebben geen locaties!

Onzin, in elke wijk van 10.000 inwoners komt de komende jaren een basisschool leeg. Prettige locaties in het hart van een wijk. Gemeentelijk eigendom. Probleem opgelost.Ik zou zeggen: collectief aan de slag! Wat mij betreft door deze heel concrete no-brainer onderdeel te laten zijn van de uitwerking van de woondeals.

Brabantse Week van het Wonen

Van maandag 14 tot en met vrijdag 18 november jl. organiseerde de provincie de derde editie van de Brabantse Week van het Wonen. ZorgSaamWonen leverde een bijdrage op de ‘Werkconferentie Bouwen voor senioren en aan vitale zorgzame gemeenschappen! Samen doen, samen oplossen met lef!’ van het ‘Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn’ die vrijdagochtend 18 november plaatsvond. In het digitale magazine vind je een terugblik op de verschillende onderdelen van de week, met onder meer de links naar de webinars en achtergrondinformatie.

Ook interessant / voor u geselecteerd

Werken aan een gezonde, sociale en vellige leefomgeving met BuurtSaam
20 maart 2023
Om ruimtelijke strategieën voor leefbare, sociale en levensloopbestendige buurten te ontwikkelen, heeft Platform31…
Lees Verder »
Wonen, ontmoeten, werken en leven in 'Wij zijn Zuiderschans'
9 maart 2023
Mede dankzij buurtverbinders komen ook buurtbewoners regelmatig binnenlopen bij het nieuwe wooncomplex in Den…
Lees Verder »
'We kunnen meer van bewoners verwachten'
7 maart 2023
“Het zit tussen onze oren dat iedereen een eigen huis, auto en wasmachine moet hebben”, zo trapt Bernard Smits van…
Lees Verder »
Top 11 mooiste woongemeenschappen in Nederland
1 maart 2023
Voor het nieuwste nummer van Stedebouw & Architectuur, een editie gewijd aan Bouw & Zorg, maakte Yvonne…
Lees Verder »
Collectieve woonvormen centraal in nieuwste Stedebouw & Architectuur
28 februari 2023
Collectieve woonvormen zijn steeds vaker een onderwerp van gesprek, niet in de laatste plaats op het ZorgSaamWonen…
Lees Verder »
Het huwelijk van wonen en zorg en welzijn
27 februari 2023
Hoe organiseren we betaalbare, effectieve en efficiënte zorg en houden we die toch persoonsgericht – dus passend…
Lees Verder »
'Participatie is meer dan het afvinken van een checklist'
24 februari 2023

Peter Bisschop en Sabine Megens wilden iets concreets doen om ouderen langer thuis te laten wonen, ze wilden…

Lees Verder »
De Bloemendal: gelaagd, sociaal en maatschappelijk
22 februari 2023

Een paar prachtige oude bomen in de binnentuin trekken meteen de aandacht. Wooncentrum Bloemendal krult zich om…

Lees Verder »
Woon- en leefomgeving anders inrichten met toolkit 'Positieve gezondheid'
21 februari 2023

Het gedachtegoed van 'Positieve gezondheid' – niet focussen op ziekte en wat niet meer gaat, maar juist op de…

Lees Verder »
We leven in een wereld vol mogelijkheden
16 februari 2023

Op woensdag 1 februari kwamen ruim driehonderd bezoekers bij elkaar in TivoliVredenburg te Utrecht, ter ere van…

Lees Verder »
Vrijwilligers maken modern woonzorgcentrum van oud klooster
14 februari 2023
Zo zouden de zusters Elisabetinnen het gewild hebben. Om ouderen in een zorgzame omgeving oud te laten worden is…
Lees Verder »
Slimme Zorg Estafette inspireert en verbindt
13 februari 2023
De ontwikkeling, implementatie en opschaling van slimme zorg verder brengen. Dat is het doel van de Slimme Zorg…
Lees Verder »
Meulenvelden haalt de buitenwereld naar binnen; 'dit is een klein dorp'
9 februari 2023
Hoe is het nu met woonservicegebied Meulenvelden in Didam? In deze rubriek van ZorgSaamWonen besteden we aandacht…
Lees Verder »
Pluim van het jaar voor van sloop gered zorggebouw
7 februari 2023
Jan Strating van AIG Care & Living en Remko van de Weerd van Bureau voor Harmonische Architectuur hebben de '…
Lees Verder »
ZSW-partner ‘Thuis Voelen’ wil een schatkist aan ervaringen borgen
3 februari 2023
Meer dan negentig procent van de ouderen woont thuis en blijft thuis, tegen zo’n zes procent van de ouderen die in…
Lees Verder »
Partner aan het woord: Thereca
31 januari 2023

Thereca is al enige tijd aangesloten als partner bij het platform ZorgSaamWonen. In dit artikel maken we kennis…

Lees Verder »
Webinar Deelgenoten: woning- en zorgdelen kan! (vervolg)
31 januari 2023
Bestaande woningen delen of splitsen als oplossing voor zelfstandige seniorenhuisvesting én zorg. Met als…
Lees Verder »
Hernieuwde belangstelling voor intergenerationeel wonen
31 januari 2023
ZorgSaamWonen ziet overal in het land, en daarbuiten, wooninitiatieven ontstaan op het intergenerationele vlak en…
Lees Verder »
Webinar Deelgenoten: woning- en zorgdelen kan!
30 januari 2023
Bestaande woningen delen of splitsen als oplossing voor zelfstandige seniorenhuisvesting én zorg. Met als…
Lees Verder »
Bienvenido heet ouderen met migratie-achtergrond en smalle beurs welkom
27 januari 2023
ZorgSaamWonen organiseert een excursie naar woonzorgcentrum Bienvenido in Rotterdam en vooruitkijkend op dat…
Lees Verder »

Reactie toevoegen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.