Oud worden in het eigen dorp, ook als er meer zorg nodig is. Dat wilden de inwoners van het Drentse dorp Vledder graag. Lange tijd moesten ouderen met een intensieve zorgvraag naar een verpleeghuis buiten het dorp verhuizen. Weg van hun vertrouwde omgeving.

Foto: Peter van Beek 

Dat moet anders, vonden de dorpsbewoners. Zij hebben daarom zelf een woonzorgcentrum gebouwd: De Borgstee. Nu kunnen alle ouderen in het dorp blijven wonen. Cees Hesse (74) is net teruggetreden als voorzitter van Dorpsbelang Vledder en is één van de drijvende krachten achter het woonzorgcentrum. Geschoold als klinisch psycholoog heeft Cees zijn professionele loopbaan grotendeels als directeur/bestuurder gewerkt. De laatste 19 jaar als directeur/ bestuurder van respectievelijk Hoeve Boschoord en Trajectum. Aldaar heeft hij veel ervaring opgedaan met het bouwen van huisvesting op maat voor mensen met een beperking. Die ervaring kwam goed van pas bij het opzetten van De Borgstee. Het woonzorgcentrum is onderdeel van de plannen die Dorpsbelang Vledder uitvoert in het kader van hun visie ‘levensloopbestendig wonen’. Dorpsbelang heeft op basis van de definitie ‘positieve gezondheid’ de visie in 2017 opgesteld na verschillende buurtgesprekken. ‘We hebben met inwoners gesproken over het ouder worden en wat zij nodig hebben. Uit de gesprekken kwam naar voren dat mensen behoefte hadden aan een informatie- en contactcentrum’, vertelt Cees. Zo is bijvoorbeeld Noabuur ontstaan: een informatie- en contactcentrum Zorg & Welzijn voor de inwoners van Vledder en omgeving. Maar er was meer nodig dan deze ontmoetingsplek voor jong en oud. Het ontbrak aan een plek in het dorp voor ouderen die meer zorg nodig hebben. Er is vervolgens onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor de bouw van een woonzorg faciliteit in Vledder. ‘Een zorgorganisatie haakte af. Toen hebben de dorpsbewoners zelf de regie genomen en het centrum gerealiseerd. We hebben een concreet plan uitgewerkt en in november 2019  grond aangekocht van de gemeente Westerveld. We hebben de stichting Onderdak Vledder opgericht. De stichting is eigenaar van de grond en is verantwoordelijk voor de exploitatie’, vertelt Cees.

Hobbels
Het klinkt eenvoudig, maar er is hard gewerkt en er zijn veel hobbels genomen. Harold Dijkgraaf (58) is vanuit Thorp BV bezig met de realisatie van een zorgboerderij met dagbesteding, voor cliënten die vallen onder de WLZ, en is daarnaast bestuurslid van Dorpsbelang Vledder en voorzitter van Stichting Onderdak Vledder: ‘We hebben ons laten inspireren door zorgcoöperatie Hoogeloon en Austerlitz Zorgt. Het Zilveren Kruis dacht goed mee.‘ Het was niet eenvoudig financiering te krijgen. Harold: ‘Zonder eigen geld was geen bank bereid te investeren. Toen hebben 52 dorpsgenoten een obligatielening verstrekt. Hun inbreng was in totaal 850.000 euro en is samengebracht in de Coöperatieve Vereniging Obligatiehouders woon-zorgcentrum Vledder.’ Cees vult aan:  ‘Dat was eg fijn en getuigt van een grote mate van solidariteit. Op een voorlichtingsbijeenkomst kwam een dorpsbewoner met het idee om zelf geld in te leggen. Dat hadden we zelf niet durven vragen. Al gauw volgenden 51 anderen.’ De andere financiers zijn de Triodosbank, de Drentse Energie Organisatie en de Koninklijke Nederlandse Heide Maatschappij.  Stichting Onderdak heeft 16 huurappartementen neergezet voor mensen met een zorgindicatie en 16 koopappartementen, drie kort verblijfkamers voor eerstelijnsverzorging -dus voor mensen die bijvoorbeeld moeten herstellen na een ziekenhuisopname- en voor respijtzorg, twee ontmoetingsruimten en een kamer voor professionals. Het gebouw is gasloos en energieneutraal. Het is eind januari 2021 opgeleverd. Een dorpsbewoonster bedacht de naam. ‘Borg’  refereert aan geborgenheid en ‘stee’ staat voor boerderij: het gebouw heeft de vorm van een boerderij.  De Borgstee ligt aan de rand van het dorp met aan de achterzijde uitzicht over het groen en aan de voorzijde uitzicht op de kerk ‘We willen ook schapen voor de deur. Dat geeft al helemaal een Drents gevoel’, lacht Cees.

Niet meer verhuizen
Met de Noord Nederlandse Coöperatie van Zorgorganisaties (NNCZ) is een overeenkomst afgesloten. De NNCZ biedt 24 uurszorg, 7 dagen in de week. ‘Nu kunnen mensen gewoon in het dorp blijven. De bewoners van de koopappartementen kunnen zorg krijgen als dat nodig is en hoeven niet meer te verhuizen. Alle koopappartementen hebben bredere deuren en er zijn loze leidingen aangelegd, zodat de bewoners in de toekomst makkelijk  zorg kunnen ontvangen.’, zegt Harold. De koopappartementen zijn expliciet bedoeld voor ouderen die in te grote huizen wonen. Inwoners van Vledder gaan voor. ‘Die condities hebben we vastgesteld en de makelaar richtlijnen meegegeven. Bouwbedrijf Buiteveld is betrokken bij de bouw en heeft zich volledig geconformeerd aan onze visie. Zij hebben meegedacht en risico genomen in het ontwikkelen van de plannen. Zij begrepen onze uitgangspunten. Dat heb je gewoon nodig’, zegt Cees. Het is al voorgekomen dat een echtpaar uit de koopwoning gebruik heeft gemaakt van de zorg. ‘De man viel en brak zijn heup en is gaan revalideren in het huurgedeelte. Zo kunnen echtparen bij elkaar blijven. Een andere inwoonster van Vledder heeft een appartement gekocht. Haar man zat in een verpleeghuis buiten het dorp, in Steenwijk. Het heen en weer reizen brak haar op. Nu woont haar man in het huurgedeelte en zij in het koopgedeelte. Ze kunnen elkaar dagelijks zien. Dat is fantastisch’, zegt Cees.

Inclusief dorp
De dorpsbewoners zijn betrokken bij de inrichting van De Borgstee. Zij hebben de kleurstelling bepaald en de meubels uitgezocht.  Er is een eigen klusteam die van alles doet voor het gebouw. Er komt een mooi kunstwerk gemaakt door iemand uit de regio. De keukens zijn gebouwd door een dorpsbewoner. Er zijn vrijwilligers uit het dorp werkzaam bij het zorgcentrum. ‘Het is echt een woonzorgcentrum van ons allemaal.’ Het Dorpsbelang heeft meerdere initiatieven die voortkomen uit de visie levensloopbestendig wonen. Naast De Borgstee zijn de dorpsbewoners bezig met een startersproject,  met het Mantelhuys en ook nog met het project ‘Omkiek’n noar elkaor.’ Om jongeren in het dorp te behouden is in overleg met de oudejaarsvereniging De Oliebol het startersproject geïnitieerd. Er komen 9 betaalbare koopwoningen voor jongeren. Harold: ‘Vanuit Dorpsbelang ondersteunen we hen. De jongeren doen verder alles zelf. Zij hebben de architect gekozen. Wij adviseren waar wenselijk. Er zit zoveel burgerkracht in ons dorp. Die benutten we graag.’  Daarnaast bouwt stichting het Mantelhuys vijftien levensloopbestendige woningen voor 55-plussers. ‘Die woningen komen nabij de starterswoningen te liggen. Het is de bedoeling dat zij samen zorgdragen voor het groen. Cees: ‘We willen de hele keten bedienen.’ Daarom zet Dorpsbelang zich ook in om te komen tot een inclusief dorp. ‘We zijn in gesprek met de wijkagent om ervoor te zorgen dat mensen die steun nodig hebben dit ook krijgen.’ Harold voegt toe: ‘We willen voorkomen dat mensen tussen wal en het schip vallen. Er moet plek zijn voor iedereen, ook voor mensen met psychische of lichamelijke beperkingen.’ 

Vledder gaat verder
Bij ’ Omkiek’n noar elkaor’ gaat het om het aanbieden van stimulerende en inspirerende activiteiten. Cees licht het toe: ‘Mensen blijven langer thuis wonen.  We zien dat het aantal alleenstaanden toeneemt. Sommige ouderen verdwijnen achter de geraniums. We willen hen erbij blijven betrekken, activeren. De huisarts vertelt ons dat hij mensen op het spreekuur krijgt die eigenlijk welzijnsvragen hebben. Er is behoefte aan samen eten. Er is al een eetproject maar die heeft een wachtlijst.’ Een groot deel van de inwoners, zo’n 80%  komt niet uit Vledder. Veel kinderen wonen ver weg. Er zijn veel ouderen die niet in aanmerking komen voor het verpleeghuis maar waarbij het thuis wonen niet meer gaat. Voor die groep wil Dorpsbelang Vledder nu aanbod ontwikkelen. ‘Bijvoorbeeld drie keer per week samen kokerellen. En dan in gesprek komen met elkaar. De inwoners geven aan waar er behoefte aan is. En dat gaan we  dan doen. Geen incidentele activiteiten maar activiteiten door de week heen die bijdragen aan de vitaliteit van mensen.’ Dat is nog niet alles: samen met de Hanze Hogeschool Groningen en het Drenthe College heeft er in Vledder een onderzoek plaatsgevonden over wat domotica kan betekenen voor thuiswonende ouderen. ‘Daar is een advies over uitgebracht. Daar gaan we nu mee verder’, aldus Harold. Door de Universiteit Groningen is gekeken naar de toegankelijkheid van wegen. Ook met deze uitkomsten gaat Dorpsbelang aan de slag. De dorpsbewoners willen in alle opzichten komen tot een inclusief Vledder. Het woonzorgcentrum is er al. Vledder gaat de komende jaren gewoon verder!

Wil je op de hoogte blijven van al onze artikelen op het gebied van wonen, zorg en burgerinitiatieven? Schrijf je dan gratis in voor onze wekelijkse nieuwsbrief